We beïnvloeden alles

We beïnvloeden alles, hoewel we niets kunnen controleren. Brian Klaas beschrijft in zijn boek Fluke hoe ieder van ons niet beheerst en controleert wat er in ons leven en dat van anderen gebeurt, maar dat we tegelijkertijd voortdurend alles wat er gebeurt beïnvloeden. Klaas stelt dat kleine variaties worden gezien als ruis (noise) en worden gefilterd om het echte patroon en signaal te kunnen ontdekken, terwijl ruis wel eens het meest invloedrijk zou kunnen zijn in hoe de dingen in de wereld zich ontwikkelen.

Vlinders

Uit de chaos theorie komt het bekende concept dat ‘de fladderende vleugels van een vlinder in Brazilië een tornado kan veroorzaken in Texas’. Heel kleine veranderingen kunnen enorm grote effecten hebben, en dat geldt voor een diversiteit aan onderwerpen. Bijvoorbeeld voor het weer, voor de financiële beurs, maar ook voor de evolutie van mensen, planten en dieren. Klaas betoogt dat ieder van ons in die zin een vlinder is, dat we met alles wat we doen beïnvloeden hoe de dingen in de wereld verder gaan, ook als we die effecten niet zelf observeren.

Contingent of convergent?

Is de wereld contingent of convergent? Contingent betekent dat de wereld zich ontwikkeld via eventualiteiten, toevalligheden, dus op een random manier: ‘stuff happens’. Convergent betekent dat er, ondanks onverwachte fluctuaties, sprake is van een voorspelbare manier waarop de dingen zich zullen ontwikkelen in de wereld: ‘everything happens for a reason’. Klaas laat aan de hand van een beschrijving van onderzoek met microben zien hoe we denken dat de wereld convergent werkt, terwijl de realiteit laat zien dat contingentie onverwacht veel invloed heeft. We leven in een wereld die contingent convergent is: er is orde en structuur, maar alles is in een constante staat van flux.

Het maakt (n)iets uit

Dat brengt Klaas op de stelling dat alles wat we doen, hoe klein ook, belangrijk is. We kunnen soms zelf het gevoel hebben dat we geen invloed hebben op de grote problemen van de wereld en dat we machteloos staan, maar of we iets doen en wat we doen heeft voortdurend invloed op onszelf, anderen en de wereld.

Je kunt een ander niet niet veranderen

Je kunt een ander niet veranderen, wordt vaak gezegd. Maar hier kun je lezen dat ik daar anders over denk. Met ons gedrag, zelfs wanneer we er alleen maar zijn en niets doen of zeggen, beïnvloeden we het gedrag en het denken van anderen continu. We kunnen iemand zelfs beïnvloeden wanneer we niet fysiek in diens nabijheid zijn, en die persoon alleen maar aan ons denkt. Dat alles wat we doen een invloed heeft op anderen kan ons optimistisch doen stemmen dat we iets goeds kunnen betekenen voor anderen.

Positieve verwachting

Een voorbeeld daarvan is de positieve verwachting die we kunnen hebben en kunnen uiten ten aanzien van de toekomst. Een docent die de positieve verwachting heeft dat elk van zijn leerlingen in staat is om de stof die behandeld wordt te kunnen gaan begrijpen en beheersen, beïnvloedt daarmee de leerprestaties en het welbevinden van de leerlingen in zijn klas. Een leidinggevende die een positieve verwachting heeft dat zijn team progressie zal bereiken in het werk, beïnvloedt daarmee het functioneren en het welbevinden van die teamleden. Ook als we in een (school-)systeem moeten functioneren dat we als frustrerend ervaren, kunnen we zelf kleine dingen doen die ertoe doen.

We beïnvloeden alles

De inhoud van het boek verandert wellicht niet je hele idee over hoe de wereld werkt (zoals de cover claimt), maar is wellicht wel een goede reminder dat wat je elk moment van elke dag doet en laat er wel degelijk toe doet. Tegelijkertijd is het boek een pleidooi tegen het uitsluitend definiëren van progressie in termen van control, optimalisatie en efficiëncy. Toeval speelt een grote rol in hoe ons leven zich ontwikkelt en proberen om via een checklist-levenstijl onze toekomst te beheersen is een recept voor onwelbevinden.