Op de managementboeksite is een recensie verschenen van Hersenvitaminen, meer succes met de groeimindset mix. De recensie is van Dick Bos en begint zo:

Hersenvitaminen, meer succes met de groeimindsetmix van Gwenda Schlundt Bodien is een leuk boek om te lezen. Het boek sluit aan bij andere boeken die er vanuit gaan dat de leercapaciteit van een mens niet beperkt is, maar dat je jezelf, met de juiste mindset, kunt blijven ontwikkelen.

Hersenvitaminen begint met een paar gerichte vragen aan de lezer, zoals: ‘Vraag jij je soms weleens af hoe het komt dat je collega zo succesvol is? Terwijl hij toch echt niet intelligenter of talentvoller is dan jij, weet hij op een ontspannen manier heel goede prestaties neer te zetten.’

Of een andere vraag: ‘Vragen collega’s weleens aan jou hoe het komt dat jij zo succesvol bent? Zijn zij verbaasd dat jij zoveel weet te bereiken? En dat je zelfs onder moeilijke omstandigheden nog met plezier aan het werk bent?’
Lees hier verder

Hoewel er vaak een onderscheid wordt gemaakt tussen ervaren docenten en beginnende docenten, is er geen bewijs dat meer ervaring leidt tot beter lesgeven. In plaats van de termen ervaren of beginnend te hanteren, is het bruikbaarder om te praten over experts in lesgeven. Excellente docenten, of expertdocenten zijn te beschrijven op deze vijf dimensies (Hattie, 2012): Click here to read more »

In deze post stond een overzicht van wat excellente docenten doen, zodat de positieve impact op het leren van studenten groot is. Hier is een verdere toelichting op het eerste punt: docenten die met elkaar samenwerken. In deze post staat een toelichting op wat Hattie bedoelt met progressie van de student. Hier een toelichting op Hattie’s boodschap over fouten en vergissingen. En in deze post een toelichting op het maximaliseren van feedback voor docenten zelf. In deze post een toelichting op de balans tussen oppervlakteleren en diepgaand leren.
Er zijn drie outcome niveaus van leren te onderscheiden: de oppervlaktekennis die studenten nodig hebben om de concepten te begrijpen, het diepere begrip van hoe de concepten met elkaar samenhangen en het conceptuele denken waarbij oppervlaktekennis en diepgaande kennis geïntegreerd zijn en de basis vormen voor nieuwe oppervlakte en diepgaande kennisverwerving. Deze drie niveaus lopen regelmatig in elkaar over.
Docenten zouden niet zozeer nadruk moeten leggen op oppervlaktekennis of op diepgaand begrip, maar op een balans daartussen. De student heeft zowel feitenkennis nodig als diepgaand begrip van de concepten, wil hij uiteindelijk op het conceptuele denkniveau terecht kunnen komen. Om ergens over te kunnen nadenken, moet je iets hebben om over na te denken. Interpretatie van feiten komt na de feitenverzameling. Beginnelingen op een bepaald gebied hebben eerst feitenkennis nodig, experts hebben meer interesse in interpretatie van de feiten.
Studenten zijn goed in het oppikken wat de docent belangrijk vindt, dus als docenten een focus leggen op het leren van rijtjes en op feitenreproductie, dan zullen studenten niet verder komen dan oppervlaktekennis. Docenten doen er daarom goed aan om voordat ze aan de les beginnen een idee te hebben over hoe de balans tussen oppervlaktekennis en diepgaand begrip voor die les eruit ziet. Dit zouden ze dan ook moeten uitleggen aan de studenten.

In deze post stond een overzicht van wat excellente docenten doen, zodat de positieve impact op het leren van studenten groot is. Hier is een verdere toelichting op het eerste punt: docenten die met elkaar samenwerken. In deze post staat een toelichting op wat Hattie bedoelt met progressie van de student. Hier een toelichting op Hattie’s boodschap over fouten en vergissingen. En in deze post een toelichting op het maximaliseren van feedback voor docenten zelf.
Net zoals feedback voor studenten een van de belangrijkste impact heeft op hun leren, is dat ook voor docenten het geval. Docenten moeten feedback krijgen op de effecten van hun lesgeven op elke student. Docenten moeten gezamenlijk zicht hebben op waar ze heen willen, hoe ze het nu doen en wat hun eerstvolgende stappen zijn. De resultaten van de studenten zijn een belangrijke bron van feedback voor de docenten. Docenten kunnen zich de volgende vragen stellen:
1. aan wie heb ik effectief les gegeven en aan wie minder effectief?
2. welk onderdeel heb ik effectief onderwezen en welk onderdeel minder effectief?
3. waar liggen mijn verbeterpunten, wat heeft goed gewerkt in wat ik heb gedaan, wat heb ik bereikt en wat wil of moet ik verder bereiken?
4. hoe ontwikkelen we een gezamenlijk beeld van hoe progressie er uit ziet in onze school, voor studenten en docenten?

In deze post stond een overzicht van wat excellente docenten doen, zodat de positieve impact op het leren van studenten groot is. Hier is een verdere toelichting op het eerste punt: docenten die met elkaar samenwerken. In deze post staat een toelichting op wat Hattie bedoelt met progressie van de student. Hier een toelichting op Hattie’s boodschap over fouten en vergissingen.
Een optimaal klimaat in de klas is een klimaat van vertrouwen dat leren naar aanleiding van fouten de essentie is van het boeken van progressie. Een klimaat waarin studenten begrijpen dat er veel ups en downs zijn bij het leren, dat ze steeds van niet weten naar weten bewegen, dat ze erop kunnen vertrouwen dat het mogelijk is om op een bepaald moment te komen op het niveau van weten en begrijpen, dat leren cool is en de moeite waard. Een klimaat waarin fouten verwelkomd worden als leerkans en een klimaat waarin studenten veel vragen mogen stellen en waarin studenten worden gewaardeerd als ze betrokken zijn bij hun leerproces. Je bent cool als je een lerende houding hebt, niet als je alle antwoorden goed hebt. Dat betekent dat docenten studenten geen gezichtsverlies moeten laten lijden ten opzichte van hun medestudenten. Als medestudenten een fout immers belachelijk maken, kijkt de student de volgende keer wel goed uit en houdt hij liever zijn mond dan dat hij een vraag stelt of een verkeerd antwoord geeft.
Op deze site kun je veel artikelen vinden over de groeimindset. Type daartoe in het zoekvenster de term “groeimindset”.

In deze post stond een overzicht van wat excellente docenten doen, zodat de positieve impact op het leren van studenten groot is. Hier is een verdere toelichting op het eerste punt: docenten die met elkaar samenwerken. In deze post een toelichting op wat Hattie bedoelt met progressie van de student.
Docenten hebben de grootste invloed op het leren van studenten. Hun invloed is positief wanneer ze een duidelijke richting aangeven, en actief en gepassioneerd betrokken zijn in het proces van lesgeven en leren. Als ze zich bewust zijn van wat elke student in de klas al weet, in staat zijn om betekenisvolle ervaringen te organiseren voor studenten op grond van wat ze al weten, zelf goed begrip hebben van wat ze onderwijzen zodat ze betekenisvolle feedback kunnen geven en zodat elke student progressie boekt richting de succescriteria.
Weten wat de leerintenties zijn, weten wat de succes criteria zijn, weten hoe effectief de docenten nu zijn om de studenten te begeleiden in het bereiken van die succescriteria en weten wat je als docent gaat doen om de gap tussen wat studenten nu weten en kunnen naar wat ze willen of moeten weten en kunnen heeft een sterke positieve impact op het leren van de studenten.
De kernvragen die docenten stellen om de progressie voor elke student te faciliteren zijn: Waar ga je heen? Hoe ben je het nu aan het doen? Wat is je volgende stap?

In deze post stond een overzicht van wat excellente docenten doen, zodat de positieve impact op het leren van studenten groot is. Hier is een verdere toelichting op het eerste punt: docenten die met elkaar samenwerken.
Het gezamenlijk plannen van lessen is een veelbelovende manier om een positieve impact te hebben op het leren van studenten. Hattie bedoelt met docenten die met elkaar samenwerken specifiek dat docenten met elkaar praten over hoe progressie eruit ziet en hoe ze kunnen weten of de lessen het beoogde effect hebben gehad. De samenwerking is erop gericht om een lesplan te ontwikkelen, een gezamenlijk idee te krijgen over hoe progressie eruit ziet, het gezamenlijk formuleren van leerintenties en van succescriteria en het gezamenlijk aandacht besteden aan de impact op het leren van de student en de docent.
Een effectief manier die hierbij ondersteunend kan zijn is de methode van directe instructie (Hattie, 2009), bestaande uit de volgende stappen: Click here to read more »

Deze week verzorgde ik een sessie over progressiegerichte teamcoaching voor een groep teamcoaches. We starten de sessie met een oefening waarin we focusten op succeservaringen. Wat werkte er goed in die ervaringen? Wat deden de teamcoaches dan? Deze gedragingen kwamen naar voren:

• een oprechte onderzoekende houding: niet de expert zijn die komt vertellen hoe het team naar hun situatie moet kijken, maar een vriendelijke onderzoekende en belangstellende gelijkwaardige persoon die de situatie van het team wil begrijpen
• de ander in de expertrol zetten: vragen naar de expertise en de ervaringen van het team, willen leren van wat zij weten van hun eigen context
• een duidelijk doel hebben, ofwel door het doel uit te leggen (in geval van sturen) ofwel door het doel van het team te exploreren  (in geval van helpen)
• een duidelijke structuur aanreiken: focus houden op het doel van de interactie, de lijn vasthouden, de procedures duidelijk maken en handhaven (bijvoorbeeld over geheimhouding)
• authentiek zijn in je enthousiasme
• vragen om feedback of je op de goede weg bent met het team
• jouw tempo aanpassen aan het tempo van het team, niet drukken, niet overtuigen, niet sneller gaan dan de teamleden
• bij laag expertiseniveau van de teamleden: een aantal praktische en duidelijke tools aanreiken waaruit ze hun eigen keuzes kunnen maken om mee aan de slag te gaan
• bij hoge expertise van de teamleden: helpen verbanden te leggen en samen te bouwen aan wat het team wil bereiken

Training progressiegericht werken met groepen

Hier kun je een TED presentatie vinden van John Hattie, en hier kun je posts vinden die ik eerder schreef over zijn werk. Uit zijn meta analyse van wat een impact heeft, groter dan 0,4)  op de prestaties van kinderen komt het volgende overzicht naar voren:

• docenten die samenwerken om de impact van hun aanpak op de prestaties van de student gezamenlijk te begrijpen
• de kracht van het bewegen van wat studenten nu weten naar expliciete succescriteria (waar sta ik nu, hoe ziet succes eruit)
• fouten en vergissingen verwelkomen als kansen om te leren, een klimaat van vertrouwen dat fouten maken ok is
• maximaliseren van de feedback aan docenten omtrent de impact op hun studenten
• de juiste proporties tussen oppervlakkig en diepgaand leren (je kunt pas verbanden leren zien als je de oppervlakte feiten kent)
• de Goldi Locks principes van uitdaging: niet te makkelijk en niet te moeilijk.
• deliberate practice als leerstrategie om de uitdagingen te leren

Hattie pleit ervoor het over bovenstaande succesfactoren te hebben in ons onderwijsdebat, en niet meer over de factoren zoals de structuur, diepgaand leren, de kenmerken van studenten en de introductie van technologieen, omdat deze factoren geen verschil maken voor de prestaties van studenten.