Competitie-stoplicht: competitie kan motivatieversterkend werken, maar normaliter ondermijnt het de kwaliteit van motivatie. In het pas verschenen boek Motivation Science illustreert Reeve dit aan de hand van een stoplicht-metafoor.

 
Trainingen Progressiegericht Werken
 

Competitie

Wanneer mensen meedoen aan een competitie kunnen ze zowel iets winnen als iets verliezen, ze kunnen ergens naar uit zien en ergens angst voor hebben. Competitie kan aantrekkelijk zijn, maar kan ook leiden tot agressie, onwelbevinden en verslechtering van onderlinge relaties. In het algemeen geldt dat onderzoek laat zien dat interpersoonlijke competitie een matig controlling effect heeft: interpersoonlijke competitie vermindert interesse in de taak en intrinsieke motivatie. Dat komt omdat het persoonlijke autonomie vermindert.

Groen

Maar er kan ook een stimulerende kant zitten aan competitie. Zoals de beginnende squashspeler een spelletje speelt met zijn docent en verliest, maar ervan geniet. Het competitie-stoplicht staat dan op groen, omdat degene die aan de competitie meedoet dit doet omdat hij de activiteit interessant en leuk en uitdagend en belangrijk en nuttig vindt. De competitie wordt dan ervaren als relatieversterkend. De competitie is dan een optimale uitdaging voor de persoon en via de competitie kan hij zijn eigen doelen nastreven en progressie boeken ten opzichte van zijn eerdere prestaties. Hij ervaart de feedback die hij krijgt vanuit de competitie dan als informatie voor waar hij nu staat qua vaardigheden. Die feedback is objectief, direct en niet ambigue maar betrouwbaar. Daarmee is de feedback betekenisvol voor zijn eigen verdere ontwikkeling. Wanneer de omgeving (coaches en teamleden bijvoorbeeld) een sfeer van kameraadschap en van teamsamenwerking creëren en de autonomie en interesse van de persoon ondersteunen, staat het competitie-stoplicht op groen. Competitie kan dan een leuke, uitdagende en voldoeningschenkende ervaring zijn, die het welbevinden van de persoon versterkt.

 
Trainingen Progressiegericht Werken
 

Oranje

Het stoplicht springt naar oranje wanneer er een evaluatieve druk in het spel wordt gebracht. Dus als er fanatieke ouders langs het voetbalveld hun kinderen staan op te jutten begint de voetbalcompetitie wat minder prettig te worden. Het eerste signaal dat het stoplicht op oranje springt is dan ook wanneer er publiek beoordelend naar de competitie kijkt. Nog vervelender wordt het wanneer er een beloning in het spel wordt gebracht. Dus wanneer de winnaar geld of een andere beloning ontvangt en de verliezer niet. Geld, bekers, roem, bewonderaars op sociale media, loopbaankansen, reputatie en status. Als die elementen een rol gaan spelen in de competitie kleurt het stoplicht oranje. Er ontstaat dan namelijk een druk om te winnen. Daarmee verschuift de aandacht van de persoon naar de beoordeling en beloning, en weg van zijn persoonlijke progressie in een leuke en interessante activiteit.

Rood

En het stoplicht kleurt rood wanneer het winnen van de in het vooruitzicht gestelde beloning een hoge inzet betreft. Als er veel geld gemoeid is met winnen. Als er veel externe druk is om te winnen. Als degenen die meedoen met de competitie het perspectief krijgen dat ze moeten winnen, omdat ze de beloning koste wat kost willen krijgen. Deze druk kan van binnenuit komen (mijn ego staat op het spel), en kan ook ontstaan vanuit de omgeving (druk van coaches, ouders, rivalen die zich asociaal gedragen etc). Als het stoplicht rood kleurt heeft de persoon zijn interesse in de activiteit verloren en speelt hij uitsluitend nog om te winnen. Dat gaat gepaard met vals spelen, agressie, onsportief gedrag, het objectiveren van de tegenspeler, gokken, doping en verstoorde relaties.

Competitie-stoplicht

Wil je op safe spelen en de kwaliteit van motivatie van leerlingen, studenten, medewerkers en collega’s beschermen, dan kun je beter geen competitie gebruiken als motivator. Wil je om wat voor reden dan ook toch een competitie-element inbrengen zonder de motivatie en het plezier van de deelnemers te beschadigen, dan doe je er goed aan om te zorgen dat je aan de lichte kant blijft en het stoplicht op groen kan blijven.

 
Trainingen Progressiegericht Werken