Positieve verwachting creëren. Heb je een positieve verwachting over de toekomst? Als je merkt dat je pessimistische gedachten hebt over de toekomst van jezelf, anderen of de samenleving dan is het raadzaam om te investeren in het bij jezelf creëren van positieve verwachtingen. Waarom positieve verwachtingen belangrijk zijn en hoe je ze kunt creëren beschrijf ik in deze post.

Positieve verwachting

Een positieve verwachting hebben betekent dat je gelooft dat de dingen de goede kant op zullen gaan bewegen. Bij genoegzaam optimisme of zelfgenoegzaam optimisme denk je dat de verbeteringen vanzelf zullen komen aanwaaien. Bij conditioneel optimisme geloof je dat je eigen acties zullen gaan leiden tot verbetering. Natuurlijk kun je altijd geluk hebben en kunnen er onverwacht goede dingen gebeuren. Maar conditioneel optimisme is in die zin beter dat je zelf actief dingen doet die het waarschijnlijk maken dat de dingen inderdaad de goede kant op zullen bewegen. Wanneer je een positieve verwachting hebt ben je hoopvol over de toekomst.

Effecten

Het hebben van bepaalde verwachtingen blijkt een invloed te hebben op hoe de dingen zich daadwerkelijk ontwikkelen. Dat blijkt telkens weer op heel verschillende terreinen van ons leven. Zo presteren gestreste mensen die de positieve verwachting hebben dat stress ze gaat helpen om beter te gaan functioneren daadwerkelijk beter dan gestreste mensen die de verwachting hebben dat de stress ze zal verlammen.

Mechanisme

De mechanismen die hiervoor zorgen zijn zowel fysiek als gedragsmatig. Een voorbeeld is ons metabolisme. Omdat ons brein een voorspellingsmachine is beïnvloedt onze verwachting ten aanzien van de voedingswaarde van wat we eten onze lichamelijke reacties, zowel qua vertering als qua metabolisme. Als we denken dat we minder calorieën tot ons nemen dan we daadwerkelijk doen reageert ons lichaam daarop alsof het waar is. Het resultaat is dat we ons minder verzadigd voelen. Daardoor zijn we sneller weer hongerig en verbrandt ons lichaam minder, om onze vetreserves te behouden. Doordat we geloven dat we te weinig hebben gegeten gedraagt ons lichaam zich alsof dat zo is, waardoor we sneller hongerig zijn en opnieuw gaan eten.

Creëren bij jezelf

Je kunt diverse dingen doen om bij jezelf een positieve verwachting over de toekomst te creëren. En het creëren van een positieve verwachting voor de toekomst is belangrijk voor het behouden van optimisme en het bevorderen van je welzijn.

  • Zo kun je bewust je aandacht richten op de positieve aspecten van je leven en de wereld om je heen.
  • Je kunt je aandacht richten op de progressie die je al hebt bereikt in iets dat belangrijk voor je is, waardoor je optimisme groeit dat verdere progressie mogelijk is.
  • Je kunt doelen stellen waardoor je richting krijgt en je iets hebt om naar te streven en naar uit te zien.
  • Je kunt visualiseren hoe je gewenste situatie eruit ziet, en wat je doet in die gewenste situatie. Dat helpt om een positieve verwachting te creëren en je motivatie te vergroten.
  • Ook positieve affirmaties kunnen helpen om je zelfvertrouwen en positieve verwachtingen te versterken. Je herhaalt dan regelmatig positieve gedachten over jezelf en over de toekomst.
  • Een gezond lichaam kan ook bijdragen aan een positievere kijk op de toekomst.
  • Omring jezelf met positieve mensen die je aanmoedigen en steunen. Het hebben van een sterk sociaal netwerk kan je helpen om optimistischer te zijn over de toekomst.
  • Tenslotte kan het goed werken om je eerdere successen te analyseren: hoe heb je in het verleden al eens uitdagingen en moeilijkheden overwonnen?

Creëren bij anderen

Als je professionele gesprekken voert kan het nuttig zijn om interventies tot je beschikking te hebben waarmee je een positieve verwachting bij anderen kunt stimuleren. Dat kun je bijvoorbeeld zo doen:

  • Tijdelijkheid benadrukken: laat via je taal weten dat de problemen die je gesprekspartner ervaart tijdelijk zijn en dat de dingen met de tijd beter zullen gaan
  • Inspanningsafhankelijkheid benadrukken: laat via je taal weten dat problemen geen indicatie van aangeboren intelligentie, talenten of persoonlijkheid zijn en dat iedereen in staat is om via effectieve inspanning te verbeteren
  • Geef toelichting: leg uit wat je gesprekspartner kan doen om die verbetering daadwerkelijk te bereiken, zodat die informatie en handvatten krijgt
  • Situationeel maken: laat via je taal weten dat de problemen gerelateerd zijn aan de lastige situatie waarin je gesprekspartner zich bevindt en dat situaties veranderbaar zijn
  • Normaliseer en benut de ervaringen van anderen: laat weten dat het probleem van je gesprekspartner door veel andere mensen ook zo nu en dan worden ervaren, dat de problemen dus normaal zijn en dat anderen in staat zijn geweest om de problemen te overwinnen

Voorbeelden

Hoe kan het creeren van een positieve verwachting klinken en geformuleerd worden? Hier zijn een paar voorbeelden:

  • Bij studenten die tegenvallende resultaten hebben bij de start op een nieuwe opleiding: ‘Veel studenten hebben in het begin tegenvallende resultaten, er komt heel veel op je af als nieuwe student. Met gerichte inspanning, het vragen om hulp en feedback blijkt dat studenten er steeds beter in komen en dat hun resultaten dan ook beter worden.’
  • Bij mensen die werk zoeken: ‘De meeste mensen die solliciteren krijgen te maken met afwijzingen en teleurstellingen. Wat blijkt is dat wanneer mensen zich richten op het ‘leren geschikte vacatures te vinden’ in plaats van op het ‘vinden van een baan’, ze vijfmaal meer kans hebben op het vinden van een baan. Daarom is het verstandig om je te richten op het leerproces rondom solliciteren.’
  • Bij medewerkers die starten in een nieuwe baan: ‘Het is logisch dat je moet wennen en dat het overweldigend kan zijn in je nieuwe baan. Iedereen die start in een nieuwe baan heeft een periode nodig om te leren wat er van hem verwacht wordt en hoe de dingen werken. Na een maand of drie begint alles op z’n plek te vallen en wordt het steeds duidelijker en daarmee ook makkelijker.’
  • Bij leerlingen die in de brugklas starten: ‘Bij de start op de middelbare school is het voor iedereen lastig en iedere leerling vraagt zich af of hij wel thuis hoort op school en of hij wel op z’n plek is. Dat is heel normaal. Je moet immers je weggetje vinden en je leert allemaal nieuwe mensen kennen. Na een tijdje gaat dat beter en dan kan iedere leerling zich thuis voelen hier op school.’
  • Bij startende leidinggevenden: ‘De rol van leidinggevenden is voor iedereen in het begin wennen, er worden immers andere dingen van je verwacht dan voor je leidinggevende was. Daarom geven we goede begeleiding en kun je altijd om hulp en feedback vragen, zodat iedereen die leidinggevende wordt in deze organisatie zich comfortabel kan gaan voelen in die rol.’
  • Bij mensen die een chronische ziekte hebben: ‘De symptomen van de chronische ziekte zijn voor iedereen die deze ziekte heeft moeilijk, het is heel begrijpelijk dat je het er last van hebt en je er mee worstelt. Wat ik vaak zie is dat mensen die een manier vinden om toch betekenisvolle dingen te doen gedurende de dag, ervaren een waardevol leven te leiden, ondanks de ziekte.’