Humor in groepen

Humor in groepen. In deze onderzoeksreview schetsen de auteurs onder andere wat de consequenties van verschillende vormen van humor zijn voor de groep. Positieve humorvormen zoals affiliatieve humor en zelfs speelse plagerijen van teamleden kunnen een aangename groepssfeer bevorderen door positieve affectie te vergroten en spanning te verminderen, terwijl agressieve humor/sarcasme de aangename sfeer kan verminderen en leiden tot relatieconflicten en negatieve gevoelens.

De functie van humor

Humor in gesprekken kan vier verschillende functies vervullen. Ten eerste identificatie. Degene die de grap maakt wordt geloofwaardig in de groep, omdat de grap het gevoel van een gedeelde context en betekenis benadrukt. Ten tweede verduidelijking. Humor wordt dan gebruikt om meningen of overtuigingen op een memorabele en boeiende manier samen te vatten, waardoor bedoelde boodschappen effectief worden verduidelijkt en versterkt. Ten derde handhaving. Dan wordt humor gebruikt als middel om overtreders van sociale normen te bekritiseren, waardoor zachte correctie mogelijk is. Ten vierde differentiatie. Humor wordt gebruikt om individualiteit uit te drukken, sociale en politieke groepen te versterken, en af te bakenen van andere groepen.

Humor in een groep

Humor speelt een belangrijke rol in menselijke communicatie, vooral in groepsverband. Vanuit een functioneel perspectief is humor een sociaal fenomeen. Er zijn weinig mensen die, als ze alleen zijn, humoristische grapjes maken. Humor heeft een sterk effect op de algehele groepsdynamiek en effectiviteit. Het blijkt dat de optimale grootte van lachsubgroepen (individuen die duidelijk gecoördineerd lachen in een grotere sociale setting) iets meer dan drie leden is. Groepsleden hebben vaak zeer vergelijkbare percepties van het affiliatieve en agressieve humoristische klimaat in hun groep. Het collectieve gebruik van humor in sociale groepen is een belangrijk onderdeel van de vorming van sociale identiteit. Het humoristische klimaat van een groep is een opvallend kenmerk van de onderscheidendheid van die sociale groep.

Adaptief & maladaptief

We kunnen humor gebruiken om relaties met anderen te verbeteren, hetzij op een goedaardige en adaptieve manier (affiliatieve humor) of ten koste van onszelf (zelfvernederende humor). We kunnen humor ook gebruiken om onszelf te verbeteren op een manier die adaptief is en anderen niet schaadt (zelfversterkende humor), of op een manier die schadelijk is voor anderen (agressieve humor).

Soorten humor

Acht verschillende vormen van humor die in onderzoeken worden onderscheiden zijn de volgende. Sarcasme (gericht op het kwetsen van anderen), cynisme (gericht op het bespotten van algemeen erkende waarden), satire (corrigerende humor), ironie (het creëren van een gevoel van superioriteit door dingen anders te zeggen dan ze bedoeld zijn), plezier (grappen maken om een goede sfeer te verspreiden), humor (welwillende humor die begrip en sympathie voor moeilijkheden en incongruenties wil creëren), nonsens (absurd, bizar, speels), en geestigheid (vereist vaardigheid om verrassende punchlines of opmerkingen ter plekke te leveren).

Consequenties van humor in groepen

In onderzoeken blijkt dat humor vaak leidt tot groepscohesie. Door humor vindt afbakening plaats van groepsgrenzen en vindt identiteitsvorming plaats. Humor helpt om de in-groep te onderscheiden van andere out-groups door waarden en gedragingen te contrasteren. Het behoren tot een groep wordt gesignaleerd door het ontwikkelen van “in-groep grappen” die de identiteit van de groep benadrukken en alleen door de leden worden begrepen.

Agressieve grappen

Deelnemen aan agressieve humor zoals plagen en spotten kan ook bijdragen aan groepscohesie. Negatieve humor (plagen, spotten, ironie) wordt vaak gebruikt om een gemeenschappelijk begrip van een onderwerp te ontwikkelen om sociale normen en teamregels vorm te geven, en om naleving van die normen te waarborgen. Als een agressieve grap als goedaardig wordt ervaren (omdat het deel uitmaakt van de groepscultuur), kan het resultaat na verloop van tijd verhoogde cohesie zijn.

Agressieve grappen en uitsluiting

Maar agressieve humor kan net zo goed uitsluiting en pesten betekenen, vooral wanneer de inhoud van de grappen gerelateerd is aan demografische diversiteit (bijv. etniciteit, geslacht, seksuele geaardheid) en de grappen frequent zijn. Als de humor grenzen overschrijdt zoals diepe persoonlijke waarden of systematisch specifieke individuen belachelijk maakt, kunnen deze soorten overtredingen te ernstig zijn om als goedaardig te worden beschouwd, zelfs in een grapvorm, wat na verloop van tijd leidt tot relatieconflicten.

Zachtaardige correctie

Als het gedrag van een groepslid gecorrigeerd moet worden kan humor een voordeel hebben ten opzichte van andere methoden zoals corrigerende feedback. Aangezien het kader speels is, ‘grappend’, is humor niet zo gezichtsbedreigend als formele kritiek, waardoor de kans op conflictescalatie wordt verminderd, terwijl de groepsnormen worden gehandhaafd – de norm wordt versterkt.

Verwerking

Het lijkt erop dat het delen van humor na een stressvolle gebeurtenis de leden van de groep in staat stelt moeilijke gesprekken te beginnen en een ruimte te creëren voor open discussie van emoties, wat leidt tot verhoogde percepties van gelijkheid en sociale steun (aanpak coping), terwijl het ook kan worden gebruikt als afleiding van de stressor (vermijding coping).

Teamprestaties

Onderzoek begint steun te bieden voor de relatie tussen humor en teamprestaties. Positieve humor in een team is geassocieerd met functioneel gedrag en betere teamprestaties, zowel onmiddellijk als na twee jaar. Hoogpresterende teams gebruiken zelfdepreciërende humor in relatie tot kennislacunes, wat hen helpt psychologische veiligheid te ontwikkelen (ze deelden meer kennis, gaven suggesties, zochten en boden feedback). Positieve humor helpt een klimaat van psychologische veiligheid te ontwikkelen dat kennisdeling en teamleren in professionele teams verhoogt.

Humor in groepen

De gevolgen van humor in groepen omvatten het ontstaan van cohesie, de afbakening van groepsgrenzen en identiteitsvorming, invloed op de groepssfeer en affectieve dynamiek, bevordering van collectieve coping en teambetrokkenheid, en mogelijke effecten op teamprestaties. Het is overigens verstandig om heel voorzichtig te zijn met agressieve vormen van humor. Want hoewel dat soort grappen kan leiden tot groepscohesie, kan de agressieve humor net zo goed leiden tot conflicten, uitsluiting en pestgedrag.