Is perfect goed? Een meta-analyse van Harari et al (2018) geeft reden tot twijfel en het boek The perfection trap van Curran ook. In sollicitatiegesprekken wordt in antwoord op de vraag naar zwakke kanten vaak gezegd ‘Ik ben perfectionistisch’, omdat dit wordt gezien als eigenlijk toch ook wel een sterke kant. Immers, perfectionisme betekent dat je je uiterste best wilt doen om perfect te presteren!

Excellentie

Perfectionisme is het streven naar foutloosheid, het stellen van buitensporig hoge normen voor prestaties, en het overmatig kritisch beoordelen van het eigen gedrag. Er worden verschillende uitingsvormen van perfectionisme onderscheiden. Adaptief perfectionisme, bijvoorbeeld, kenmerkt zich door persoonlijke/hoge normen, georganiseerdheid, orderlijkheid, gerichtheid op de eigen prestaties en openheid naar anderen, maar ook dwangmatige focus op het bereiken van buitensporig hoge normen. Mikken op niets minder dan excellentie dus. Mensen die excellentie eisen van zichzelf leggen zichzelf normen van foutloosheid op en zijn niet bereid om deze zelfopgelegde hoge normen te verlagen, zelfs wanneer een “goed genoeg” resultaat voldoende zou zijn, Als hun normen niet worden gehaald, dan verlaagt de perceptie van eigenwaarde. Maar bij het bereiken van gewenste resultaten, leggen ze de lat de volgende keer gewoon nog wat hoger. Deze vorm van perfectionisme noemen de onderzoekers excellentialisme.

Faalvermijdend

De tweede vorm van perfectionisme is een faalvermijdende vorm. Nu maakt de persoon zich zorgen over fouten, over de discrepantie tussen wat hij van zichzelf verwacht en hoe hij daadwerkelijk presteert, hij twijfelt over zichzelf, hij heeft het gevoel dat anderen perfectie van hem verwachten en hij heeft een obsessieve afkeer van de mogelijkheid van het niet bereiken van hoge prestatienormen. Een belangrijke motivatiekracht die deze mensen voortdrijft is de overtuiging dat anderen hen als minder waardevol zullen zien als zij geen perfectie bereiken.

Perfectie op het werk

Dus is een van deze twee vormen van perfectionisme op het werk positief? Er zijn inderdaad een paar voordelen van perfectionisme. Werknemers die mikken op excellentie tonen namelijk een sterke betrokkenheid bij het werk, grote zorgvuldigheid en nauwgezetheid en motivatie voor het werk en zijn vaker extravert en open.

Netto-effect

Maar mensen die excellentie nastreven zijn tegelijkertijd ook vaak faalvermijdend perfectionistisch. Die twee vormen van perfectionisme treden vaak samen op. Faalvermijdend perfectionisme gaat samen met onvriendelijkheid en geslotenheid en niet zozeer meer motivatie voor het werk. Beide vormen van perfectionisme gaan samen met veel uren draaien. En beide vormen van perfectionisme gaan gepaard met slechter welbevinden. Depressieve klachten, burnout, angst en zelfkastijding. En dat terwijl er geen relatie wordt gevonden tussen perfectionisme en werkprestaties. Nee, het netto effect is niet positief.

Is perfect goed?

Hoe perfectionistischer, hoe beter je presteert? Dat is dus niet het geval. Een sollicitant die aangeeft dat zijn zwakke kant ‘perfectionisme’ is, hoeft niet te denken dat hij ten diepste iets positiefs zegt over zichzelf. Perfectionisme kent een prijs en heeft geen relatie met werkprestaties. Moore et al (2018) maken een onderscheid naar de onderliggende kwaliteit van motivatie bij verschillende vormen van perfectionisme. Hier kun je daar meer over lezen.