Hoe activeer je bestaande kennis?

Hoe activeer je bestaande kennis? Wanneer mensen in een leersituatie zitten, is het raadzaam om hun bestaande kennis over het betreffende onderwerp te activeren, zodat de leerder een bruggetje kan bouwen tussen wat hij al weet en wat hij aan het leren is. De manier waarop die bestaande kennis wordt geactiveerd, bepaalt of de leerder het nut ervan inziet en ervaart. In deze bijdrage worden drie invalshoeken voor het ontwerpen van nuttige kennisactiveringsoefeningen.

Welke vraag stel je?

Vragen stellen naar de bestaande kennis werkt vaak goed om die te activeren bij de leerder. Door eerst een vraag te stellen over het onderwerp en zelf na te denken over het antwoord op die vraag, richt je de aandacht op dat onderwerp. Dit wekt nieuwsgierigheid op bij de leerder: wat is het juiste antwoord? Nieuwe informatie kan vervolgens gemakkelijker onthouden worden, omdat de persoon die nieuwe informatie kan relateren aan en vergelijken met wat hij net heeft bedacht.

1. Wat vermoed je? Wanneer het onderwerp voor het eerst wordt behandeld en je schat in dat de kennis nog vrij beperkt is, past de vraag: ‘Wat vermoed je dat xxxx inhoudt/betekent?’ en ‘Wat vermoed je dat het belang is van xxx?’ het beste. Bij deze activeringsvraag kunnen de leerders een gokje wagen.
2. Wat weet je al? Wanneer het onderwerp al vaker is behandeld of je veronderstelt dat de leerders er al kennis over bezitten, dan past de vraag: ‘Wat weet je al over wat xxxx inhoudt/betekent?’ en ‘Wat weet je al over het belang van xxxx?’ Bij deze activeringsvraag kunnen de leerders hun bestaande kennis onder woorden brengen en zitten ze in de uitlegrol naar zichzelf en elkaar toe.
3. Hoe benut je xxxx al? Wanneer de leerders al ervaring hebben met de toepassing van het kennisgebied, past de vraag: ‘Hoe benut je xxxx al?’ Nu stel je de leerders in de gelegenheid om ervaringen te activeren en erop te reflecteren.

Hoeveel kennisactiveringstijd?

Het tweede ontwerpcriterium voor de kennisactiveringsoefening is de tijd die je eraan wilt besteden. Wanneer het onderwerp voor de leerders nog (vrij) nieuw is, is het beter om kort de tijd te geven om onder woorden te brengen wat zij vermoeden of al weten over het onderwerp. Laat de leerders eerst even zelf nadenken over de vraag en daarna in zo’n vijf minuten uitwisselen met iemand anders wat ze hebben bedacht. Bijvoorbeeld: ‘Wat vermoed je dat positieve innerlijke werkbeleving inhoudt en wat denk je dat het belang ervan is?’ Wanneer het onderwerp al vrij bekend is en de leerders al ervaring hebben opgedaan met het onderwerp, kan de activeringstijd langer zijn. Laat leerders dan bijvoorbeeld in een minuut of twintig reflecteren op welke kennis ze al hebben en hoe ze die kennis al eens naar hun tevredenheid hebben toegepast. In contrast met wat wel werkt, is het belangrijk ook te weten wat niet werkt; een trainer die 45 minuten lang de leerders op een flip-overvel laat overschrijven wat er in het boek staat, verveelt die leerders met een nutteloze tijdsbesteding. Een dergelijke oefening activeert geen bestaande kennis en laat de leerders in slaap vallen.

Wat doe je ermee?

Na de kennisactivering is het belangrijk om nieuwe kennis aan te reiken, hiaten in kennis te vullen en onjuiste ideeën te corrigeren. Als dit achterwege wordt gelaten, is de kennisactivering niet meer dan het herhalen van (onjuiste) aannames en loop je het risico dat de foute redenering juist ingeslepen wordt. Wanneer de leerders al worden verondersteld om bepaalde kennis te hebben (bijvoorbeeld omdat het de bedoeling was dat ze een bepaalde tekst voorafgaand aan de les hebben gelezen), is het belangrijk om verdiepende en verbredende informatie aan te reiken. Het simpelweg herhalen van wat men al wist, zal niet als nuttig worden ervaren.

Hoe activeer je bestaande kennis?

Het effectief activeren van bestaande kennis is belangrijk bij het leren van nieuwe dingen. Door gerichte vragen te stellen, de juiste hoeveelheid tijd te besteden aan kennisactivering en zorgvuldig op te volgen met nieuwe informatie, kunnen leerders ervaren dat de kennisactivering nuttig was en geen zinloze tijdsopvulling.