In conferentieoorden hangen op het toilet vaak uitspraken. Sommige van die uitspraken zijn in mijn ogen ‘nepwijs’. Zoals deze: ‘Het kan niet fout gaan, hooguit anders dan verwacht’. Deze uitspraak deed me grinniken, ik vind hem namelijk fout. Vier redenen waarom ik denk dat deze uitspraak niet klopt:

Fout

Soms gaat er wel iets fout. De definitie van een fout is ‘zoals het niet moet’. Bijvoorbeeld als je tijdens je rijexamen door rood licht rijdt en een voetganger aanrijdt. Dat is zoals het niet moet, oftewel fout. Het schrappen van het woord fout is dus onjuist, want er bestaat wel zoiets als fouten. De definitie van een menselijke fout is het handelen dat faalt een gewenst resultaat te behalen met soms ongewenste negatieve gevolgen.

Positiviteitsdruk

Er gaat positiviteitsdruk uit van deze uitspraak. Je moet de dingen positief bekijken. Cheer up! Je bent wel net totaal onverwacht ontslagen en nu moet je je huis verkopen, maar dat komt niet doordat er iets fout ging, maar hooguit een beetje anders dan verwacht. Zie ook hier en hier waarom positiviteitsdruk niet werkt en waarom negatieve emoties nuttig zijn.

Relativismefout

Er is sprake van de relativismefout in deze uitspraak. Door te stellen dat er niet zoiets bestaat als ‘fout gaan’, suggereer je dat er geen waar en onwaar bestaat. Geen juist en onjuist. Dat is onzin, er bestaat wel degelijk waarheid. Als ik mij snij met een aardappelschilmesje dan bloed ik. Of ik bloed hangt niet af van hoe ik naar mijn vingers kijk, het is dus geen kwestie van perspectief. Dat het flink pijn doet is ook een feit.

Onverwacht en fout

Fout en onverwacht zijn niet twee elkaar uitsluitende begrippen, zoals deze uitspraak suggereert. De dingen kunnen onverwacht fout gaan, verwacht fout gaan, fout onverwacht zijn en fout verwacht zijn.

Deepity

Sommige van de uitspraken in conferentieoorden zijn zowel fout als onverwacht. In het Engels noemt men een nepdiepzinnige uitspraak een “Deepity”,  een prachtig woord dat de lading goed dekt. Ik kan er geen goede Nederlandse vertaling voor vinden.

]