De rol van structuur in online onderwijs. Structuur speelt een cruciale rol in het vasthouden van de aandacht van leerlingen tijdens online lessen. Uit onderzoek binnen de zelfdeterminatietheorie komen de volgende aanknopingspunten voor docenten die de rol van structuur goed willen benutten wanneer ze live online les verzorgen.

Eigen actie

De aandacht van leerlingen wordt gecontinueerd wanneer de leerling opportunities for action heeft, oftewel wanneer hij zelf actief bezig kan zijn met de stof. Daarbij is het belangrijk dat de leerling een gevoel van agency heeft, dat hij ervaart dat de acties die hij aan het ondernemen is vanuit hemzelf komen. Games zijn bijvoorbeeld zo aantrekkelijk omdat je je eigen avatar kunt kiezen, of een rijk kunt opbouwen, je eigen muziekje kan maken etc. Docenten kunnen in hun online lessen mogelijkheden bouwen voor leerlingen om zelf actief met de stof bezig te gaan op een manier die ze persoonlijk interessant vinden. Wanneer je werkt met een applicatie die break-out rooms mogelijk maakt kun je als docent bijvoorbeeld de leerlingen in kleine groepjes met elkaar laten werken aan opdrachten waarbij ze hun eigen keuzes kunnen maken.

Levelling-up

Leveling-up betekent dat leerlingen de ervaring hebben dat ze wanneer ze een klein doel hebben bereikt, ze op een niveau hoger terecht komen, waarbij er een nieuw interessant en leuk element wordt toegevoegd. Hierdoor voelen leerlingen zich competent, op welk niveau ze ook aan het oefenen zijn. Docenten kunnen oefeningen bedenken die dit principe van levelling-up benutten. Een docent Engels bijvoorbeeld kan vocabulaire aanreiken die toeneemt in moeilijkheidsgraad en wanneer een leerling de vocabulaire op een bepaald niveau beheerst krijgt hij een leuk filmfragment of een leuke song te horen waarin die geleerde woorden plus nieuwe moeilijker woorden voorkomen.

Variatie in moeilijkheid

Video games zijn vooral populair wanneer de moeilijkheidsgraad van de acties varieert en niet alleen maar omhoog gaat. Docenten kunnen dit principe van variatie in moeilijkheidsgraad inbouwen in hun online lessen door opgaven aan te reiken die niet alleen maar steeds moeilijker worden, maar soms opeens ook even makkelijk zijn. De reden waarom dit goed werkt is dat leerlingen dan voortdurend een gevoel van mastery, kunnen ervaren, wat hun behoefte aan competentie vervult en hun aandacht vasthoudt.

Positieve feedback

Positieve feedback is in online onderwijs misschien nog wel belangrijker dan in face-to-face onderwijs. Positieve feedback maakt dat de leerling interesse en aandacht blijft houden. Hierbij is het wel belangrijk dat de positieve feedback niet controlling (je gedraagt je precies zoals ik van je verwacht) is, maar informatief (ja, dat klopt, je hebt het goed beredeneerd). Docenten die online les geven doen er goed aan veel positieve feedback te geven die relevant is voor het kleine stukje van de taak die de leerlingen aan het doen zijn. Negatieve feedback is in online onderwijs nog onverstandiger dan in de klas. Negatieve feedback ondermijnt de competentie en de interesse van leerlingen, zeker wanneer die online voor iedereen hoorbaar wordt gegeven.

Duidelijke en afgebakende doelen

Een ander aspect van het bieden van structuur wordt gevormd door duidelijke en afgebakende doelen. Bij online lessen is het belangrijk om duidelijke en kleine, afgebakende doelen te geven, zodat leerlingen het overzicht houden. Er is vaak veel gaande bij online lessen en simpele instructies en duidelijke taken en doelen maken het mogelijk overzicht te blijven houden en je aandacht erbij te kunnen houden. Chaos ontstaat sneller in een online les, zeker ook omdat er veel meer afleidingen zijn vanuit de omgeving waarin de leerling zit.

Intuïtieve mechanismen

Online applicaties die heel eenvoudig te bedienen en te begrijpen zijn zorgen ervoor dat de aandacht van leerlingen naar de inhoud kan blijven gaan, in plaats van naar de techniek. Hetzelfde geldt voor de instructie die docenten geven. In de klas is het al belangrijk om die stapsgewijs en zo simpel mogelijk te verwoorden, maar online is dit nog belangrijker. Een instructie bevat het beste zo weinig mogelijk woorden en wordt gegeven op het moment dat die nodig is voor de taak.

Structuur is niet hetzelfde als control

Structuur bieden werkt competentie-ondersteunend. En structuur bieden is niet hetzelfde als controlling zijn. Ter illustratie: Twee docenten geven les via Zoom. De ene docent biedt structuur, de andere docent is controlling.

De controlling docent verwijt een laat aanhakende leerling: ‘We zitten allemaal op jou te wachten!’, de andere docent zegt tegen een laat komende leerling: ‘Welkom, Pietje, fijn dat je er bij bent, de hele klas is nu compleet’.

De controlling docent gaat onaangekondigd en onuitgenodigd de break-out rooms in en begint fouten te benoemen die de leerlingen maken, de andere docent geeft aan dat wanneer er vragen zijn de leerlingen hem kunnen uitnodigen in hun break-out room.

De controlling docent geeft plenair beurten aan de leerlingen zodat die verplicht worden om antwoord te geven op vragen en opgaven, de andere docent werkt met een Poll, waarin leerlingen hun antwoorden anoniem kunnen geven en de docent op een competentie-ondersteunende wijze de foute en goede antwoorden kan behandelen.

De rol van structuur in online onderwijs

Structuur speelt een grote rol in de effectiviteit van online onderwijs en het behouden van de aandacht van leerlingen. De behoefte aan competentie van leerlingen wordt ondersteund wanneer de structuur eenvoudig en overzichtelijk is, leerlingen actief kunnen zijn en positieve feedback krijgen van de docent en vanuit de taak zelf, de leerlingen bij het uitvoeren van de taak veelvuldig een gevoel van mastery kunnen ervaren, en er duidelijke, kleine en afgebakende doelen zijn waaraan de leerlingen in die les werken.