De noodzaak van psychologische basisbehoeftenvervulling

De noodzaak van psychologische basisbehoeftenvervulling. De zelfdeterminatietheorie (SDT) stelt dat alle mensen drie psychologische basisbehoeften hebben, de behoefte aan autonomie, competentie en verbondenheid. Het woord basisbehoefte verwijst naar een noodzaaklogica. De vervulling van de psychologische basisbehoeften is een voorwaarde voor menselijk floreren. De basisbehoeften zijn als het ware de psychologische voedingsstoffen die noodzakelijk zijn voor effectief en gezond functioneren, anders dan de piramide van Maslow lijkt te suggereren.

Drie basisbehoeften

Autonomie verwijst naar de ervaring van keuzevrijheid, bereidheid en authenticiteit in iemands handelingen, gedachten en gevoelens. Competentie weerspiegelt de ervaring dat je effectief kunt zijn in je omgeving. Verbondenheid duidt op de ervaring van warmte, verbondenheid en zorg en wordt vervuld wanneer iemand zich verbonden voelt met belangrijke anderen. Zie hier waarom de derde basisbehoefte niet ‘relatie’ is.

Noodzakelijke voorwaarde-analyse

De onderzoekers Ding en Kuvaas (2025) stellen in dit onderzoeksartikel dat het bewijs van noodzakelijkheid in het onderzoek tot nu toe nog onvoldoende wordt geleverd. Daarom passen zij een zogenaamde noodzakelijke voorwaarde-analyse (NCA) toe, een algemene methodologie om noodzakelijkheidstellingen te testen. NCA beantwoordt niet hoe veranderingen in een factor samenhangen met veranderingen in de uitkomst, maar onderzoekt of de uitkomst niet optreedt wanneer een veronderstelde noodzakelijke voorwaarde ontbreekt, zo leggen de onderzoekers uit. Zijn de drie psychologische basisbehoeften noodzakelijk voor de optimale ontwikkeling van werknemers?

Afwezigheid

In hun onderzoek keken zij of bepaalde positieve uitkomsten afwezig waren, wanneer de drie psychologische basisbehoeften niet waren vervuld. De noodzakelijkheidlogica richt zich op de vraag of er sprake is van het ontbreken van positieve uitkomsten wanneer een fundamentele psychologische behoefte niet wordt vervuld. Specifiek keken de onderzoekers naar het ontbreken van intrinsieke motivatie, geïdentificeerde regulatie, tevredenheid met het leven en vitaliteit op het werk.

4 hypotheses

Intrinsieke motivatie beschrijft de drijfveer om te werken omwille van het werk zelf, om de interesse en het plezier ervan te ervaren. Hypothese 1 was: Het vervullen van fundamentele psychologische behoeften aan autonomie (a), competentie (b) en verbondenheid (c) is noodzakelijk voor intrinsieke motivatie. Psychologische internalisatie beschrijft hoe werknemers externe regels, normen en praktijken internaliseren en integreren. Hypothese 2 was: het vervullen van fundamentele psychologische behoeften aan autonomie (a), competentie (b) en verbondenheid (c) is noodzakelijk voor geïdentificeerde regulatie. Hypothese 3 was: het vervullen van fundamentele psychologische behoeften aan autonomie (a), competentie (b) en verbondenheid (c) is noodzakelijk voor levenstevredenheid. Hypothese 4 was: het vervullen van fundamentele psychologische behoeften aan autonomie (a), competentie (b) en verbondenheid (c) is noodzakelijk voor vitaliteit op het werk.

Twee studies

De onderzoekers onderzochten deze hypothesen in twee studies. Uit de twee studies bleek inderdaad grotendeels de noodzakelijke rol van psychologische basisbehoeftenvervulling. Elk van de drie basisbehoeften bleek noodzakelijk te zijn voor vitaliteit en levenstevredenheid. Elk van de drie basisbehoeften droeg ook onafhankelijk van de andere twee bij. Het is dan ook onjuist om autonomie, competentie en verbondenheid te zien als drie factoren die je bij elkaar op kan tellen. Een tekort aan bijvoorbeeld verbondenheid wordt niet gecompenseerd door een beetje meer autonomie of competentie.

Intrinsieke motivatie

In beide studies bleek dat intrinsieke motivatie afhankelijk is van de bevrediging van autonomie, competentie en verbondenheid. Sommige onderzoekers stellen dat autonomie geen noodzakelijke voorwaarde zou zijn voor intrinsieke motivatie, maar dit wordt in het onderzoek van Ding dus tegengesproken. Daarnaast blijkt dat ook de bevrediging van verbondenheid een cruciale rol speelt bij het behouden van intrinsieke motivatie. Intrinsieke motivatie blijkt afhankelijk te zijn van een stabiele en veilige basis van relaties.

Geinternaliseerde motivatie

De vervulling van de alledrie de psychologische basisbehoeften bleek noodzakelijk te zijn voor geinternaliseerde motivatie. De behoefte aan competentie bleek een grotere rol te spelen bij het mogelijk maken van geinternaliseerde motivatie dan de behoefte aan autonomie en verbondenheid. Autonomie en verbondenheid leggen minder sterke beperkingen op aan geïdentificeerde regulatie dan aan intrinsieke motivatie. Dingen belangrijk vinden en erachter te staan om ze te doen (hoewel je ze niet leuk vindt) is sterk afhankelijk van het idee dat je ertoe in staat bent om ze te doen.

Welbevinden

De vervulling van de drie psychologische basisbehoeften bleek ook noodzakelijk voor welbevinden op het werk. Om je goed te kunnen voelen op je werk en met energie aan het werk te zijn is het noodzakelijk dat alle drie de psychologische basisbehoeften zijn vervuld. Pas dan kan er sprake zijn van goede werkbetrokkenheid en werkgerelateerde vitaliteit. Maar als je psychologische basisbehoeften op je werk niet goed worden vervuld, wil dat niet zeggen dat je ook automatisch minder kan floreren in je priveleven. Er bleek een relatief zwakke invloed op levenstevredenheid. Welbevinden binnen een specifiek domein wordt vooral beïnvloed door de behoeftebevrediging binnen datzelfde domein.

Bottle-neck

Er bleek ook een vereist minimumniveau van behoeftenvervulling te bestaan, waaronder intrinsieke motivatie, geinternaliseerde motivatie en welbevinden niet mogelijk bleken. Dat ontdekten de onderzoekers via een bottleneck-analyse. Om het maximale niveau van intrinsieke motivatie te bereiken moeten er minimale niveaus van autonomie, competentie en verbondenheid worden bereikt (gemeten op een 5-puntsschaal is dat respectievelijk 3, 3.5 en 3). Bij scores eronder is er geen sprake van autonome motivatie en welzijn. En er is zeker geen sprake van intrinsieke motivatie en vitaliteit.

Praktische implicaties

Om werknemers intrinsiek gemotiveerd te houden en hun vitaliteit op het werk te bevorderen, zouden managers en organisaties praktijken moeten implementeren die bijdragen aan gevoelens van keuzevrijheid, effectiviteit en verbondenheid. Als je geïnteresseerd bent om de werkcontext in je organisatie te verbeteren, en je bent daartoe beleid aan het ontwikkelen, hoe kun je dan inschatten of het beleid en het instrumentarium iets goeds zal gaan opleveren voor de organisatie en de medewerkers? Dit onderzoek laat zien dat het vervullen van de psychologische basisbehoeften een noodzakelijke voorwaarde daartoe is. Niet nice to have, maar need to have.