De progressiegerichte plank misslaan. Een van de uitdagende aspecten van de progressiegerichte aanpak is de subtiliteit ervan. Op verschillende manieren kan je de progressiegerichte plank misslaan. Hier zijn een paar voorbeelden daarvan. Als je jezelf wilt trainen kun je eerst de situatie lezen en dan bedenken wat er niet werkt aan de formulering van de coach/adviseur en hoe een progressiegerichtere formulering klinkt.

Waar komt je eigen motivatiestijl vandaan? Oftewel waar komt de manier waarop je anderen probeert te motiveren vandaan? Een tijdje geleden zei een leidinggevende tegen me dat hij het belachelijk vond dat zijn medewerkers niet gewoon zelf snapten wat ze moesten doen. Hij vond het irritant dat hij hen moest aansturen. Waarom was dat nou nodig? Hij kreeg er weerstand van om als leidinggevende te moeten leidinggeven aan medewerkers. Deze leidinggevende was niet autonoom gemotiveerd voor zijn werk als leidinggevende. Hij schoot vaak uit zijn slof, was ongeduldig en autoritair tegen zijn medewerkers. Dat ging gepaard met een energielek bij hemzelf en bij medewerkers die niet goed functioneerden.

De universaliteit van psychologische basisbehoeften. Grubbs et al. (2025) deden onderzoek naar het meten van psychologische basisbehoeften zoals die door de zelfdeterminatietheorie worden gesuggereerd.

Behoefteondersteunende job crafting. Medewerkers zijn niet alleen maar ‘ontvangers’ van wat hun leidinggevende en hun organisatie doet om hun werkervaring vorm te geven. Medewerkers zijn mensen, en mensen zijn geneigd om pro-actief vorm te willen geven aan hun eigen ervaringen. Er zijn innerlijke motivatiebronnen aanwezig in ieder mens, ieder mens ‘wil’ dingen. Die innerlijke motivatie kan gefrustreerd worden, maar kan ook ruimte krijgen. En dan ontstaan eigenaarschap en pro-activiteit.

De noodzaak van psychologische basisbehoeftenvervulling. De zelfdeterminatietheorie (SDT) stelt dat alle mensen drie psychologische basisbehoeften hebben, de behoefte aan autonomie, competentie en verbondenheid. Het woord basisbehoefte verwijst naar een noodzaaklogica. De vervulling van de psychologische basisbehoeften is een voorwaarde voor menselijk floreren. De basisbehoeften zijn als het ware de psychologische voedingsstoffen die noodzakelijk zijn voor effectief en gezond functioneren, anders dan de piramide van Maslow lijkt te suggereren.

Opvoeding: ondersteun de autonomie én voorkom psychologische controle. De zelfdeterminatietheorie laat zien dat er sprake is van een duaal proces van psychologische basisbehoeften-ondersteuning en -frustratie. Dat wil zeggen dat wat je niet doet even relevant is als wat je wel doet in de omgang met anderen. In een meta-analyse hebben Bradshaw et al vijf hypothesen onderzocht en gekeken of de duale procesbenadering ook opgaat in de opvoeding. Hebben kinderen baat bij autonomie-ondersteuning én tegelijkertijd baat bij de afwezigheid van psychologische controle?

Autonomieondersteunende vaders. Kinderen hebben, net als iedereen, behoefte aan autonomie. Dat wil zeggen dat ze willen ervaren dat hun gedrag voortkomt vanuit henzelf, dat hun gedrag vrijwillig is en dat ze zelf voor hun gedrag hebben gekozen. Moeders die de behoefte aan autonomie ondersteunen blijken hun kinderen een dienst te bewijzen. De autonomieondersteuning van moeders is namelijk een voorspeller van executieve functies van het kind en de schoolrijpheid van het kind. De onderzoekers Meuwissen et al (2018) keken naar de rol die vaders kunnen spelen.

Innovatief werkgedrag en autonomie. Papachristopoulos et al (2024) deden correlationeel onderzoek naar de rol van een causaliteitsoriëntatie en innovatief werkgedrag. Dit onderzoek kan het denken over hoe organisaties innovatief werkgedrag kunnen stimuleren voeden. Want als innovatie belangrijk is voor de organisatie, wat kunnen beleidsmakers dan het beste doen om innovatief werkgedrag te bewerkstelligen? Een systeem van bonussen en beoordelingen optuigen waarin innovatief werkgedrag wordt beloond? Of is er een eenvoudiger manier om innovatief werkgedrag mogelijk te maken?

Heeft autonomie-ondersteuning op school wel zin? Docenten die een autonomie-ondersteunend leerklimaat proberen te creëren in hun klassen vragen zich soms af of dat wel nut heeft. Hun pessimistische gedachte is dan dat autonomie-ondersteuning op school weinig zoden aan de dijk zal zetten wanneer er bij de leerlingen thuis geen sprake is van autonomie-ondersteuning. Onderzoek van Cheon et al (2024) geeft reden voor optimisme.

In een meta-analyse van Slemp et al (2024) geven de onderzoekers antwoorden op vier vragen. In deze bijdrage een paar conclusies ten aanzien van de tweede onderzoeksvraag: Variëren associaties met behoefteondersteunend interpersoonlijk gedrag naargelang de cultuur, de gebruikte meetinstrumenten, het toegepaste onderzoeksdomein, of de bron van ondersteuning?