Progressiedoelen

Progressiedoelen. Vooruit komen in steeds rijker worden of steeds beter worden in andere mensen aftroeven en ondermijnen is geen progressiedoel. Je komt dan wel vooruit, maar niet in een goede richting. Doelen zoals zo rijk mogelijk worden, een grotere auto hebben dan de buren en mooier worden dan iemand anders zijn extrinsieke doelen. Extrinsieke doelen nastreven blijkt ons welbevinden niet ten goede te komen, noch wanneer we het doel aan het bereiken zijn, noch wanneer we het doel hebben bereikt.

Mechanisme

Het mechanisme dat ten grondslag ligt aan de relatie tussen verlaagd welbevinden en het nastreven van extrinsieke doelen werkt als volgt. Je eigenwaarde hangt bij extrinsieke doelen af van hoeveel iemand anders verdient, in welke auto iemand anders rijdt of hoe slank iemand anders is. En die voortdurende vergelijking roept spanning en druk in je op. Dat komt ook omdat er altijd wel iemand is met meer geld of een grotere auto, dus je kunt ook nooit tevreden zijn over wat je hebt bereikt. Zo ontstaat een lage kwaliteit van motivatie bij mensen die extrinsieke doelen nastreven. Dat gaat gepaard met een neiging om te sjoemelen, de kortste weg naar rijkdom, imago en schoonheid te kiezen, te frauderen en anderen proberen onderuit te halen. Met negatieve consequenties voor je eigen welbevinden en dat van anderen. Dit mechanisme treedt ook op wanneer je er helemaal zelf achter staat om een extrinsiek doel te bereiken en ook wanneer alle mensen in je omgeving dezelfde extrinsieke doelen nastreven.

Progressiedoelen

Progressiedoelen daarentegen, zijn doelen die intrinsiek zijn, zelfconcordant zijn en geformuleerd zijn in termen van de gewenste situatie en in termen van wat je wilt leren.

Intrinsiek en zelfconcordant

In tegenstelling tot extrinsiek, kunnen doelen intrinsiek en zelfconcordant zijn. Een zelfconcordant doel ligt helemaal in lijn met je interesses en waarden. Een intrinsiek doel is bijvoorbeeld een waardevolle bijdrage willen leveren aan de samenleving en aan de mensen om je heen. Kennis verwerven of betere vaardigheden ontwikkelen. Beter worden in een activiteit die je heel leuk vindt om te doen of een activiteit die je heel waardevol en belangrijk vindt. Dit soort doelen hebben een positief effect op je eigen welbevinden en dat van anderen, zowel tijdens het nastreven van het doel als wanneer je het doel hebt bereikt. Dat komt omdat het nastreven van deze doelen samengaat met het vervullen van je behoefte aan competentie, verbondenheid en autonomie.

Autonomie, competentie, verbondenheid

Ieder mens heeft de behoefte om het gevoel te hebben dat hij prettig uitgedaagd wordt door wat hij aan het doen is. Dat hij effectief functioneert. Dat wat hij probeert te doen niet te simpel is, maar ook niet onmogelijk. Als je prettig uitdagende dingen doet voel je je competent. Ook heeft ieder mens de behoefte om zich verbonden te voelen met anderen. Te merken dat anderen je respecteren en waarderen om wie je bent en wat je inbrengt. Anderen te kunnen helpen en geholpen te worden door anderen. Dat maakt dat je je onderdeel voelt van een geheel en dat je een belangrijke rol speelt in dat geheel. Tenslotte willen mensen ook het gevoel hebben dat ze er achter staan wat ze aan het doen zijn. Dat hun gedrag voortkomt vanuit henzelf en niet onder druk van iets of iemand anders. Dat is de behoefte aan autonomie. Wanneer mensen doelen nastreven die helemaal in lijn liggen met wat ze belangrijk, waardevol en interessant vinden en wanneer die doelen zich richten op ontwikkeling van henzelf en anderen en een bijdrage leveren aan de samenleving, voelen ze zich autonoom, verbonden en competent.

Gewenste situatie

Een ander kenmerk van een progressiedoel is de positieve aard ervan. Progressiedoelen zijn geformuleerd in termen van de gewenste situatie. In termen van wat je wel wilt, in plaats van in termen van wat je niet wilt. Stel dat je last hebt van een slechte samenwerking met een collega, omdat je collega het steeds oneens is met je en jullie telkens in een soort strijd terecht komen als je met elkaar in overleg bent. Een positieve doelformulering zou zijn dat je constructief met je collega wilt leren overleggen. Een negatieve doelformulering zou zijn dat je wilt dat je collega stopt met het steeds oneens zijn met jou. Die eerste formulering is werkbaar, je weet waar je naartoe wilt werken en de situatie zoals je wilt dat die wordt is in haalbare termen geformuleerd. De tweede formulering is niet goed werkbaar, negatieve doelformuleringen zijn als boodschappenlijstjes waarop alleen staat wat je niet wilt gaan kopen.

Progressiedoelen

Progressiedoelen zijn dus geformuleerd in termen van eigen, positieve, concrete gedrags- of resultaatsbeschrijvingen. Wanneer je je eigen gedrag in positieve en concrete formuleringen hebt beschreven dan zie je je gewenste situatie levendig voor je. Dat versterkt je gevoel van competentie, dat je in staat bent om die gewenste situatie te bereiken. Het versterkt ook je motivatie, dat je die gewenste situatie graag wilt bereiken.

Ideaal en perfect

Formuleer je progressiedoel liever niet in perfecte of ideale termen. Wonderen bestaan niet en als je de lat te hoog legt werkt dit verlammend en demotiverend. Je bent dan eerder geneigd om actie uit te stellen in plaats van in actie te komen.

Leerdoelen

Een laatste kenmerk van progressiedoelen is dat het procesdoelen zijn. Progressiedoelen zijn namelijk bij voorkeur geformuleerd in termen van wat je wilt leren, waar je beter in wilt worden. Als je bijvoorbeeld een nieuwe baan wilt vinden dan kun je leerdoelen formuleren zoals het willen leren solliciteren, willen leren netwerken, beter willen worden in jezelf in korte tijd presenteren et cetera. Dit werkt zo goed omdat je aandacht uitgaat naar het proces van progressie boeken, en daar leer je van wat werkt en wat niet werkt. De prestaties blijken sneller te worden bereikt wanneer mensen zich richten op wat ze willen leren. Een student die bijvoorbeeld als doel heeft om een 8 te halen voor een examen, doet er goed aan om daarnaast leerdoelen te formuleren. Doelen zoals het beter leren begrijpen van de moeilijke stof in hoofdstuk 10 of het beter in de vingers leren krijgen van bepaalde vaardigheden. Het blijkt dat de prestaties sneller komen wanneer je je focust op wat je wilt leren, op het proces.

Progressiedoelen

Progressie boeken voelt pas als progressie als het je dichter in de buurt brengt van wat er betekenisvol voor je is. Daarom is het verstandig om progressiedoelen na te streven. Dat zijn intrinsieke, zelfcondordante doelen die je hebt geformuleerd in termen van de gewenste situatie en in termen van waar je beter in wilt worden.