Psychologische rijkdom: een derde optie voor een goed leven

Psychologische rijkdom: een derde optie voor een goed leven. Omdat we maar een beperkt aantal jaren leven, is een van de grote vraagstukken voor mensen: wat is een goed leven? Gelukkig leven of betekenisvol leven zijn twee invalshoeken om een goed leven te beschrijven. Oishi (2025) zet er een derde optie naast: een psychologisch rijk leven.

De valkuil van gelukkig willen zijn

Gelukkig zijn is voor het merendeel van de mensen een teken dat je een goed leven hebt. Uit onderzoek blijkt dat het de kleine dingen in het leven zijn, die regelmatig terugkomen, die mensen gelukkig maken. Het geluk van het hebben geleverd van een goede prestatie, of een succes hebben bereikt, is van korte duur. Maar de frequentie waarmee kleine alledaagse geluksmomentjes plaatsvinden is een veel betere indicatie van een gelukkig leven. Dat soort geluk is het product van intieme relaties, veeleer dan van persoonlijke successen. Geluk is dus niet persoonlijk succes, maar interpersoonlijk succes. Paradoxaal genoeg kan het streven naar gelukkig zijn juist het tegenovergestelde opleveren. Mensen die druk ervaren (externe of interne druk) om gelukkig te zijn, blijken daaronder gebukt te gaan. Ze zitten zichzelf op de kop als ze negatieve emoties ervaren en doen er van alles aan om zich weer beter te voelen met ongezonde ingrepen (alcohol, zoetigheid eten, shoppen).

De valkuil van betekenisvol willen zijn

Een betekenisvol leven is de tweede vorm van een goed leven. In een betekenisvol leven heb je he gevoel dat je ertoe doet, dat er coherentie is in je leven en dat je leven significant is voor de wereld (niet alleen voor je eigen familie en vrienden). Je hebt een duidelijk idee waar je naar streeft, je hebt leidende principes in je leven. Al je verschillende ervaringen vallen onder dezelfde heldere paraplu van je waarden en principes. De valkuil van het nastreven van een betekenisvol leven is dat je naar zoiets fundamenteels en groots streeft, dat je niet anders kan dan falen. Daarnaast kan het nastreven van een betekenisvol leven een tunnelvisie met zich meebrengen. De focus op betekenisvolheid gaat dan ook niet zelden samen met prosociaal gedrag ten opzichte van een kleine ingroup en onverschilligheid richting mensen die niet tot die ingroup behoren. Daarbij kun je zelf de perceptie hebben dat je betekenisvol bent, terwijl je tegelijkertijd schade berokkent aan mensen die niet tot je ingroup behoren.

Een psychologisch rijk leven

Oishi (2025) zet naast een gelukkig leven en een betekenisvol leven een derde optie neer: een psychologisch rijk leven. Hij zegt niet dat dat de enige goede manier is om te leven, en zegt ook niet dat een psychologisch rijk leven beter zou zijn dan een gelukkig leven of een betekenisvol leven. Maar hij stelt wel dat  een psychologisch rijk leven een goed leven kan zijn, een derde pad naar een goed leven.

Psychologische rijkdom

Een psychologisch rijk leven is een leven vol onverwachte wendingen, omwegen, kruispunten, omwentelingen en stoppunten. Een dramatisch leven vol belevenissen. Een complex leven vol verscheidenheid. Een leven van spontaniteit. Het is geen knus leven langs bekende gebaande paden. Een psychologisch rijk leven kenmerkt zich door variatie, diepgang en interesse. De persoon ervaart een varieteit aan interessante dingen, voelt en waardeert een varieteit aan diepe emoties. Dat kunnen ervaringen zijn die de persoon zelf direct meemaakt maar het kunnen ook ervaringen zijn die de persoon via het lezen van fictie, het kijken naar films of tv series heeft.

Kenmerken

Items van de psychologisch rijk leven questionnaire zijn bijvoorbeeld:

• Mijn leven is vol ervaringen
• Mijn leven is emotioneel rijk
• Ik heb veel interessante ervaringen
• Ik heb veel nieuwe ervaringen
• Mijn leven is vol unieke en ongebruikelijke ervaringen
• Mijn leven bevat rijke, intense momenten
• Mijn leven is dramatisch
• Op mijn sterfbed zal ik waarschijnlijk zeggen: ‘Ik heb een interessant leven gehad.’
• Op mijn sterfbed zal ik waarschijnlijk zeggen: ‘Ik heb veel geleerd.’
• Mijn leven is niet saai