Psychologische rijkdom zou wel eens een verwaarloosd aspect kunnen zijn van wat mensen kunnen ervaren als ‘een goed leven’. Traditioneel wordt onderscheid gemaakt tussen twee constructen: een gelukkig leven en een betekenisvol leven. De onderzoekers Oishi et al suggereren echter dat er een derde manier is om een goed leven te operationaliseren: een psychologisch rijk leven.

Gelukkig of betekenisvol

Een gelukkig leven is iets anders dan een betekenisvol leven. Gelukkig zijn (hedonisch leven) en betekenisvol leven (eudaimonisch leven) blijken twee verschillende constructen te zijn. Gelukkig zijn heeft te maken met hoe je je voelt in het moment. Gelukkig zijn is geassocieerd met voor jezelf zorgen, met stabiliteit, met materiële rijkdom. Betekenisvol zijn heeft te maken met het verleden, het heden en de toekomst. Betekenisvol zijn is geassocieerd met voor anderen zorgen, geven, een levensbedoeling ervaren, opoffering. Iets aan iemand geven maakt ons zelfs op dat moment wellicht iets minder gelukkig. Maar omdat het onze perceptie van betekenisvol zijn versterkt, is er wel weer een positief effect op hoe gelukkig we ons voelen. Het probleem met deze beide manieren van ‘goed leven’ kan echter zijn dat het als saai kan worden ervaren.

Psychologische rijkdom

Een psychologisch rijk leven kenmerkt zich door variatie, nieuwigheid en interessante ervaringen. Psychologische rijkdom vervult de behoefte aan complexe en gevarieerde ervaringen. Het soort ervaringen waardoor mensen hun kijk op de wereld en hun plek in de wereld in een nieuw licht gaan zien. Een psychologisch rijk leven is niet alleen maar een emotioneel prettig leven, ook negatieve emoties en moeilijke ervaringen vormen een onderdeel van een psychologisch rijk leven. Onderzoeken laten zien dat psychologische rijkdom een derde construct is, dat gerelateerd is aan gelukkig leven en betekenisvol leven, maar niet hetzelfde is als die twee constructen.

Direct

In de eerste studie in hun onderzoek werd respondenten in negen verschillende landen met verschillende culturen direct gevraagd naar hun ideale leven. Het bleek dat de meeste mensen een gelukkig leven wilden, en ook veel mensen een gelukkig en betekenisvol als ideaal zagen. Daarnaast bleek dat een niet te verwaarlozen percentage van de respondenten een psychologisch rijk leven als ideaal leven zagen: 7-17%.

Indirect

In een vervolgstudie stelden de onderzoekers de vraag ten aanzien waarvan mensen, terugkijkend op hun leven, spijt van hebben. Ook stelden ze de vraag hoe het leven van de betreffende persoon beter zou zijn geweest als ze de beslissing waarover ze spijt hadden niet zouden hebben genomen. De respondenten konden antwoorden geven in termen van gelukkiger (dan zou mijn leven gelukkiger zijn geweest), betekenisvoller (dan zou mijn leven betekenisvoller zijn geweest) of psychologisch rijker (dan zou mijn leven interessanter zijn geweest). Nu bleek dat een veel hoger percentage van de respondenten een psychologisch rijk leven ambieerden: 28%.

Psychologische rijkdom

Psychologische rijkdom is geoperationaliseerd aan de hand van de psychological rich life questionaire, die vrij vertaald dit soort items bevat:

  1. mijn leven is psychologisch rijk
  2. mijn leven zit vol ervaringen
  3. mijn leven is emotioneel rijk
  4. ik heb veel interessante ervaringen meegemaakt in mijn leven
  5. ik heb veel nieuwe ervaringen gehad
  6. mijn leven zit vol unieke, ongebruikelijke ervaringen
  7. mijn leven bestaat uit rijke, intense momenten
  8. mijn leven is dramatisch geweest
  9. ik ervaar een volle range aan emoties door ervaringen uit de eerste hand, zoals door te hebben gereisd of concerten te hebben bijgewoond
  10. op mijn sterfbed wil ik graag kunnen zeggen dat ik een interessant leven heb geleid
  11. van mijn leven zou je een goed boek of een goede film kunnen maken
  12. mijn leven was monotoon (R)
  13. ik voel me vaak verveeld (R)
  14. in mijn leven gebeurt niet veel (R)
  15. ik kan me niet herinneren wanneer ik voor het laatst iets nieuws heb ervaren (R)

Rijkdom

De onderzoekers stellen dat het tijd is om voorbij de dichotomie van gelukkig zijn of betekenisvol leven te komen. Er is een derde manier van leven die een deel van de mensen als voorkeursoptie heeft om een goed leven te leiden: een psychologisch rijk leven. Door psychologische rijkdom te betrekken bij onderzoeken naar welbevinden gaan we meer recht doen aan deze manier van een goed leven leiden. Ik zie verbanden met de mogelijke vierde psychologische basisbehoefte die in zelfdeterminatie onderzoek wordt gevonden: de behoefte aan nieuwigheid. Hier en hier kun je daar meer over vinden.