Uitgebluste leerlingen. Waarom hebben leerlingen soms een gebrek aan energie en distantiëren ze zich van de les? Waarom sluiten ze zich soms af tijdens de les in plaats van energiek deel te nemen? Om de ups en downs van de betrokkenheid en het afhaken van leerlingen in de klas te verklaren, hebben onderzoeken binnen de zelfdeterminatietheorie aangetoond dat de omgeving en de leraar hierop sterke invloed hebben. De onderzoekers Reeve et al stellen in dit pas verschenen onderzoeksartikel voor om het duale process model uit te breiden naar een nieuw tripartiet model.

Hoe scholen zijn en hoe ze kunnen worden is het thema van een hoofdstuk van Johnmarshall Reeve et al in het nieuw verschenen Handbook of Self-determination Theory. In deze bijdrage vat ik de hoofdboodschap van dit hoofdstuk samen.

Hoe word je mild voor jezelf? Mild zijn voor jezelf betekent dat je jezelf accepteert en vriendelijk en begripvol bent tegenover je eigen fouten, tekortkomingen en onvolkomenheden. Het is opvallend hoe vaak deelnemers in onze sessies en trainingen zeggen dat ze willen leren om milder te worden voor zichzelf. Waarom zou je dat willen leren en hoe kun je het voor elkaar krijgen?

Onverschillig leiderschap werkt het slechtst. Huyghebaert-Zouaghi et al (2022) deden een onderzoek naar de samenhang tussen leiderschapsgedrag, psychologische basisbehoeften van medewerkers en motivatie van medewerkers. Ze keken specifiek naar hoe de combinatie van de vervulling, frustratie en niet-vervulling van de psychologische basisbehoeften van medewerkers tezamen verschillende behoeften- en motivatieprofielen van medewerkers vormen. Zo kwamen ze er in het onderzoek achter dat er zes verschillende profielen van medewerkers te onderscheiden zijn, die stabiel zijn in de tijd. Dit onderzoek is een van de eerste in zijn soort, en geven aanleiding tot nader onderzoek naar onder andere de effecten van een onverschillige leiderschapsstijl.

Frustrerend, vervullend en onverschillig leiderschap, dat zijn de drie verschillende interpersoonlijke gedragingen van leidinggevenden die Huyghebaert-Zouaghi et al (2022) onderscheiden. De eerste twee zijn al vaak beschreven, maar de derde is een relatief nieuwe categorie binnen de zelfdeterminatietheorie.

Is de aanpak van Dreamschool progressiegericht? Laatst vroeg een lezer van de CPW-nieuwsbrief ons of Dreamschool past bij de progressiegerichte aanpak. Dreamschool is een programma waarin jongeren die zijn vastgelopen op TV gevolgd worden als ze een paar weken naar deze school gaan. Om een antwoord te kunnen geven op de vraag van deze lezer heb ik de eerste vijf en de laatste aflevering van het Dreamschool-seizoen 2023 bekeken. Hierbij een paar invalshoeken en gedachten over of en zo ja, welke elementen in de aanpak van Dreamschool passen bij de progressiegerichte aanpak.

Nieuwe ervaringen: basisbehoefte? Gonzales et al deden correlationeel onderzoek naar de frustratie van nieuwe ervaringen en psychologische basisbehoeftenvervulling in sportonderwijs (gymlessen op school). De behoefte aan nieuwigheid werd al eerder naar voren geschoven als mogelijke vierde psychologische basisbehoefte. De drie universele psychologische basisbehoeften waarvoor overtuigend en robuust empirisch bewijs is zijn de behoefte aan competentie, verbondenheid en autonomie. Zou de behoefte aan nieuwigheid een vierde basisbehoefte kunnen zijn?

Gemiste progressiekansen. Zo is het nu eenmaal. Dit is de realiteit, en dus hoort het zo en blijft het zo. Uit die zinnen spreekt een perspectief dat ik associeer met gemiste progressiekansen. Er spreekt een evidentie uit, een soort gelaten ‘realisme’. De aanpak werkt niet, maar toch blijven we het doen. Een voorbeeld.

ADHD vanuit SDT-perspectief is het onderwerp van een manuscript van Champ et al (2022). In dit manuscript presenteren de auteurs een perspectief op ADHD vanuit de zelfdeterminatietheorie. Vanuit dit perspectief pleiten ze voor een op groei gerichte benadering om mensen met ADHD te ondersteunen.

Meta-review van meta-analyses SDT is net verschenen en geschreven door Richard Ryan et al (2023). In hun meta-review namen de onderzoekers 60 meta-analyses mee, waarvan 58 gepubliceerd. Het grootste deel van deze artikelen is in de laatste 10 jaar verschenen. De review gaat in op het bewijs voor de zes minitheorieën binnen het theoretisch SDT-kader en op verschillende toepassingsgebieden.