Wanneer ga je dan straffen?

Wanneer ga je dan straffen? Tijdens een training progressiegericht leidinggeven vroeg een leidinggevende dit aan ons. We behandelden tijdens die sessie het onderwerp van (herhaald) ongewenst gedrag.

Ongewenst gedrag

In veel situaties doen medewerkers hun best om hun werk zo goed mogelijk uit te voeren. De rol van de leidinggevende is dan vooral om richting te geven aan die inspanning met duidelijke progressiedoelen, waardering te tonen voor de inzet en de bereikte progressie, faciliteiten ter beschikking te stellen waarmee medewerkers progressie kunnen boeken en obstakels te verhelpen die progressie in de weg staan. Maar soms vertoont een medewerker ongewenst gedrag. De medewerker doet iets dat niet de bedoeling is of laat iets na wat juist wel gedaan moet worden.

Sturen

In dergelijke situaties gaan progressiegerichte leidinggevenden allereerst sturen. Bij progressiegericht sturen licht je toe welke progressieverwachting je hebt en wat de goede reden daarvan is. De manier waarop de medewerker die progressie gaat bereiken mag hij zelf kiezen. Via progressiegerichte stuurinterventies voer je het gesprek met de medewerker op een duidelijke en vriendelijke manier.

Progressie monitoren

Na het stuurgesprek gaat de medewerker aan de slag om de te bereiken progressie van de grond te krijgen. Daarom is er na afloop van een stuurgesprek steeds aandacht nodig voor progressie monitoring. Wat gaat er al beter? Welke verdere progressie is belangrijk om te gaan bereiken?

Herhaald ongewenst gedrag

In uitzonderlijke gevallen blijft de medewerker niet voldoen aan de verwachtingen. De medewerker blijft het ongewenste gedrag herhalen en boekt geen of te weinig progressie. In dat geval reageren leidinggevenden in de praktijk vaak op drie niet-effectieve manieren: 1) ze negeren het herhaald ongewenste gedrag en grijpen niet in, 2) ze blijven uitleggen wat de medewerker fout doet en wat de negatieve effecten daarvan zijn in de hoop dat de medewerker het gaat inzien en 3) ze gaan over op straf. Geen van deze drie manieren leidt tot progressie. Wanneer de leidinggevende niet ingrijpt of blijft hopen op inzicht bij de medewerker neemt het gezag van de leidinggevende af en blijft het ongewenste gedrag bestaan of neemt het zelfs toe. Wanneer de leidinggevende gaat straffen verslechtert de relatie tussen medewerker en leidinggevende, neemt de betrokkenheid en motivatie bij de medewerker af en krijgt die verloop-intenties en verzuimintenties. Hier kun je meer te weten komen over die niet-effectieve aanpakken.

Logische consequenties

Progressiegerichte leidinggevenden doen iets anders dan niet-ingrijpen, blijven uitleggen of straffen. Ze voeren logische consequenties door. Die logische consequenties zijn gerelateerd aan het ongewenste gedrag van de medewerker en zijn erop gericht om verdere schade te voorkomen en ontstane schade te repareren. De logische consequentie kan de vorm aannemen van het opleggen van een beperking en/of het medeverantwoordelijk maken van het oplossen van het ontstane probleem. De logische consequentie heeft een functionele reden en is geen manier om wraak te nemen of de medewerker een slecht gevoel te bezorgen. Bij het doorvoeren van de logische consequentie heeft de leidinggevende ook oog voor het bieden van perspectief. De beperking wordt weer opgeheven en de extra taak om het probleem op te lossen komt weer te vervallen wanneer de medewerker progressie heeft geboekt.

Wanneer ga je dan straffen?

De vraag wanneer je dan wel gaat straffen komt vanuit een overtuiging dat er een moment komt dat je ‘er klaar mee bent’ en de medewerker ‘het maar eens moet voelen’. Dat mensen zich pas beter kunnen gaan gedragen als ze zich eerst slechter hebben gevoeld. Maar als je progressiegericht handelt gaat je aandacht uit naar de progressie die er geboekt moet worden, niet naar wat je kunt doen om de ander zich slecht te laten voelen. In plaats van vergelding mik je op het oplossen van de ontstane schade en het bereiken van de belangrijke progressie. De logische consequentie kan de vorm van ontslag aannemen. Of van schorsing. De bedoeling daarvan is niet om wraak te nemen of straf te geven, maar om verdere schade te voorkomen en het kunnen boeken van progressie te beschermen. Het antwoord op de vraag wanneer je dan gaat straffen is dus: nooit.