Toepassen van gesprekstechnieken

Toepassen van gesprekstechnieken zien sommige mensen als iets aversiefs en negatiefs. Ze associëren gesprekstechnieken en toepassen ervan bijvoorbeeld met ‘nepperig’ of ‘manipulatief’ en doen er lacherig en neerbuigend over. Ik denk dat gesprekstechnieken toepassen niet alleen in elke interactie voorkomt, maar ook dat beter worden in effectieve technieken waardevol kan zijn.

Gesprekstechnieken spelen altijd een rol

Zodra mensen hun mond open doen en iets zeggen kun je die woorden en zinnen analyseren en er gesprekstechnieken in herkennen. De persoon zelf hoeft zich niet bewust te zijn van welke gesprekstechniek hij toepast, en misschien zelf de perceptie hebben dat er helemaal geen sprake is van een gesprekstechniek. Maar als je wat wordt gezegd op het microniveau van de taal analyseert, zie je dat er wel degelijk gesprekstechnieken worden ingezet. Al was het maar qua zinsbouw en uitspraak. De ene uiting is vervolgens effectiever dan de andere. Mensen kunnen bijvoorbeeld bijzonder ineffectieve gesprekstechnieken inzetten. Iemand die anderen tegen zich in het harnas jaagt met zijn feedback, zet voortdurend ineffectieve gesprekstechnieken in. Techniek speelt hoe dan ook altijd een rol in communicatie.

Neerbuigend

Soms praten mensen ook over gesprekstechnieken als iets om op neer te kijken. Gesprekstechnieken toepassen lijkt dan het tegenovergestelde te zijn van authentiek jezelf zijn. Als je je richt op technisch heel goed worden, dan verlies je je creativiteit en authenticiteit, is dan de misvatting. Het blijkt echter andersom te zijn; pas als je enorm goed bent geworden in de techniek, kun je creatief en authentiek zijn (zie ook dit artikel). Je hebt de techniek je dan zo eigen gemaakt, dat het je geen moeite meer kost en je kunt spelen met alle technieken die in je systeem zitten. Creativiteit komt nadat je goed bent geworden in een vaardigheid, niet ervoor. Effectieve gesprekstechnieken internaliseren en vervolgens bewust inzetten is dan ook veeleer iets nastrevenswaardigs en een aspect van wijsheid, dan iets om op neer te kijken.

Lacherig

Als iemand een effectieve gesprekstechniek heeft geleerd, dan kan die persoon vreemd genoeg nog steeds lacherig doen over het daadwerkelijk gaan toepassen van die techniek. Alsof de techniek opeens niet meer effectief zou zijn als die in het dagelijks werk benut zou worden. Ik vermoed dat die lacherigheid voort kan komen uit onzekerheid en angst. Het is defensieve humor. Het is comfortabeler om te doen wat je altijd al deed, iets nieuws gebruiken voelt apart en ongemakkelijk. En een van de reacties die mensen kunnen hebben als ze zich ongemakkelijk voelen is ‘gaan lachen’. Door te lachen hoef je de inhoud niet meer serieus te nemen en distantieer je je ervan. Dat ontslaat je ervan om effectiever te gaan communiceren.

Herkennen

Een andere misvatting is, dat als je gesprekspartner jouw gesprekstechniek herkent, dat die dan niet meer zou werken. Alsof hij dan door je heen kijkt en je daarmee niet meer serieus hoeft te nemen. Dat gaat denk ik op wanneer je een techniek inzet die niet-effectief is en die je inzet om de ander te manipuleren, als een trucje. Zo is het ineffectief om de sandwichmethode van feedback geven in te zetten. Of om aan het begin van een stuurgesprek met complimentjes te gaan strooien. Maar als je progressiegerichte gesprekstechnieken inzet dan focus je op inhoudelijke progressie. Dus als iemand je gesprekstechniek herkent, maakt dat het gesprek niet moeilijker, en kan het zelfs makkelijker worden: ‘Inderdaad, ik stel je nu een stuurvraag, dat komt omdat het echt belangrijk is dat je progressie gaat boeken ten aanzien van xyz….’