In het boek The wisest in the room, how you can benefit from social psychology’s most powerful insights, beschrijven de auteurs in vier hoofdstukken de belangrijkste inzichten uit sociaal psychologisch onderzoek en hoe de ‘wijste in de zaal’ die inzichten kan benutten. De highlights daarvan vat ik hier samen:

Wijs omgaan met de objectiviteitsillusie

Naief realisme betekent dat mensen ervan uitgaan dat wat zij waarnemen een objectieve weergave is van de werkelijkheid. Als je wijs omgaat met naief realisme kun je meningsverschillen die gaan over feiten en hoe feiten geïnterpreteerd moeten worden onderscheiden van meningsverschillen die gaan over waarden en voorkeuren. In dit artikel schreef ik daar meer over.

Wijs reageren

Wijs reageren op de objectiviteitsillusie betekent ook dat je je realiseert dat er altijd meerdere perspectieven zijn, en dat een gunstige positie om bepaalde aspecten te zien tegelijkertijd de positie is die het moeilijk maakt om andere overwegingen te kunnen zien.

Wijs gedrag

Mensen betalen een prijs voor hun aanname dat hun beoordeling van de situatie accurater is dan de beoordeling van iemand anders die over ongeveer dezelfde informatie en ervaring beschikt. Wijs gedrag betekent dat je probeert die prijs zo laag mogelijk te houden door bij meningsverschillen goed te onderzoeken hoe de ander ergens over denkt en je eigen mening ter discussie te stellen, met als doel de meningsverschillen zo klein mogelijk te maken.

Middenpositie

Wijs gedrag betekent dat je bij twijfel over wat de accurate beoordeling van een situatie is, de middenpositie kiest tussen extreme meningen. De middenpositie blijkt namelijk, als de meningen sterk uiteen lopen, vaak het dichtst bij de waarheid te liggen.

Leren kennen

Wijs reageren op iemand die je niet uit kunt staan is: “Ik vind die persoon helemaal niet aardig, ik moet hem maar eens beter leren kennen”.

De situatie in ogenschouw nemen

Wijs reageren op gedrag van anderen betekent dat je je oordeel over personen uitstelt tot je uitgebreid aandacht hebt besteed aan de details van de situatie waarin de persoon kwam tot zijn gedrag. We zijn namelijk geneigd gedrag van anderen toe te schrijven aan hun persoonlijkheid en gedrag van onszelf te verklaren aan de hand van de situatie waarin we ons bevonden (zie ook hier: persoonlijkheidsverandering)

Woordkeuze en frame

Uit sociaal psychologisch onderzoekt blijkt dat veel van het menselijk gedrag te verklaren is door goed te kijken naar subtiele kenmerken van de situatie waarin die mensen zich bevonden. Zo kan de manier waarop keuzes worden gepresenteerd een groot verschil maken. De manier waarop je keuzemogelijkheden presenteert en de taal die je gebruikt hebben namelijk een sterk effect op wat mensen kiezen. Wijs gedrag is dus goed nadenken over je woordkeuze en over hoe je keuzemogelijkheden framed.

Duidelijk pad

Maak gedrag dat je graag wilt zien makkelijk om te kiezen en maak de condities om ongewenst gedrag te vertonen juist moeilijker. Maak het gedrag dat je wilt zien gemakkelijk om te doen door een duidelijk pad van goede intenties naar effectieve actie te schetsen. Maak het gedrag dat je niet wilt zien juist moeilijker om te doen en zorg dat het pad van slechte intenties naar effectieve actie ingewikkeld is. Bijvoorbeeld: als je wilt dat mensen voor hun pensioen sparen, vraag mensen dan niet of ze willen sparen voor hun pensioen, maar presenteer ze met de keuze om 3% of 6% te sparen.

Grootte van je bord

Een ander voorbeeld van hoe subtiele kenmerken van de situatie je gedrag bepalen is de grootte van je bord. Wil je afvallen, neem dan een kleiner bord om van te eten. Mensen hebben namelijk de neiging om te eten wat er op hun bord ligt, dus ligt er veel op je bord dan eet je zonder dat je je daarvan bewust bent meer dan je zou hebben gedaan als er minder op je bord had gelegen.

Kleine stap

Het geheim van grote dingen gedaan krijgen is om een kleine stap te zetten en in beweging te komen. Wijs gedrag betekent dat je begint. Blijf steeds kleine stapjes zetten en blokkeer alles wat je afleidt en reken dan op de boost die je krijgt als je merkt dat je progressie aan het boeken bent

De naam der dingen

Wijs gedrag betekent dat je je realiseert dat de betekenis die mensen geven aan een stimulus belangrijker is dan de stimulus zelf. De woorden die we gebruiken hebben een directe invloed op de betekenis die we ergens aan geven. Stel dat je in een land woont waar je automatisch donor bent, tenzij je actief aangeeft het niet te willen zijn. Zou donorschap dan een andere betekenis voor je hebben als wanneer je in een land woont waarin je automatisch geen donor bent als je zelf niet actief hebt aangegeven dat je het wel wilt zijn? Ja, zo blijkt uit onderzoek. In een land waarin je zelf moet aangeven of je donor wil zijn of niet, zien de inwoners het zijn van donor op hetzelfde niveau als in hongerstaking gaan omdat je ergens in gelooft of optreden als je ziet dat iemand verbaal wordt aangevallen in het openbaar. Terwijl in landen waarin je automatisch donor bent tenzij je aangeeft het niet te willen zijn, mensen het zijn van donor op hetzelfde niveau zien als het betalen van je belasting en anderen voor laten gaan in een rij. Logisch dat er veel meer donors zijn in een opt-out systeem dan in een opt-in systeem. Opt-in of opt-out, het is maar net hoe je een keuze framed.

Bos

Als we ver in de toekomst kijken zien we het bos, kijken we naar vandaag dan zien we de bomen. Naar school gaan gaat over je ontwikkelen, op school zijn gaat over je opdracht op tijd inleveren. Als we willen dat onze keuzes een reflectie zijn van onze waarden, dan doen we er goed aan om een iets afstandelijker perspectief te nemen. Dus bijvoorbeeld om ons voor te stellen dat het een jaar later is en te beschrijven hoe we dan willen kunnen terug kijken op onze keuzes. Of om je voor te stellen wat iemand anders je zou adviseren om te kiezen.

Richt je op gedrag

Het vierde hoofdstuk behandelt uitgebreid de inzichten uit de zelfperceptietheorie, zie hier en hier en hier. Ik ben er niet zeker van hoeveel van de onderzoeken die in dit hoofdstuk worden aangehaald overeind gaan blijven als er meer replicatiestudies worden gedaan. Amy Cudy’s onderzoek in elk geval niet.

Doen

Hoewel je iemands gedrag kan proberen te veranderen door je te richten op de motivatie en de overtuigingen van de persoon, kan het ook heel effectief zijn om je meteen te richten op het gedrag zelf. Als je kind opruimen saai vindt, kun je proberen uit te leggen wat het belang is van een opgeruimde kamer, maar je kunt ook beginnen met het samen opruimen van de kamer waarna je kind merkt dat zelf het waarde begint te hechten aan het bijhouden van zaken in het leven en niet verdrinken in de rotzooi. Dat is effectiever dan het in het vooruitzicht stellen van beloningen of straffen.

Consistentie

Mensen hebben sterke behoefte aan een bepaald type consistentie, namelijk de consistentie tussen hun gedrag en hun zelfbeeld als competente, morele en gedisciplineerde wezens. Dus wijs gedrag betekent dat je jezelf en anderen uitnodigt om te reflecteren op wat jij en de ander doen, hoe je je gedraagt.

]