Authentiek en betekenisvol leven zijn termen die een prominente plek hebben in de zelfdeterminatietheorie. Als mensen ervaren dat ze betekenisvol leven, dan hebben ze de perceptie dat hun Zelf congruent is met hun situatie en dat ze op een coherente en integere wijze functioneren. Klik hier om meer te lezen
Een groep leerlingen op een middelbare school kregen een les in tai-boo. Sommige leerlingen kregen te horen dat het doel van deze sport was om hun figuur te verbeteren. Dat is een extrinsiek doel. Een buitenkantdoel. Andere leerlingen kregen te horen dat het doel van deze sport was om hun gezondheid in termen van fitness te verbeteren. Dat is een intrinsiek doel. Een binnenkantdoel. Het resultaat was interessant. De leerlingen die werkten aan het doel om hun gezondheid te verbeteren waren meer autonoom gemotiveerd om actief deel te nemen aan de lessen. Ze presteerden beter en hielden de activiteit beter vol, ook gedurende langere tijd. De leerlingen die werkten aan het doel om hun figuur mooier te maken voelden zich meer onder druk staan en gecontroleerd. Ze presteerden slechter en hielden de activiteit minder lang vol en stopten er sneller mee. Denk je erover om af te gaan vallen of om naar de sportschool te gaan? Werk dan aan het doel om je gezondheid te verbeteren en je fitness niveau te verbeteren in plaats van aan het doel om er mooier uit te gaan zien. Je welbevinden neemt er van toe, je prestaties worden beter en je houdt het langer vol. Intrinsieke doelen zijn doelen waarmee je aan je persoonlijke groei werkt, aan je intieme relaties en aan het bijdragen aan het welbevinden van de mensen om je heen. Extrinsieke doelen zijn doelen waarmee je werkt aan je status, rijkdom en schoonheid. Glorie verliest snel zijn glans, als glorie de reden is waarom je iets doet.
Doelen stellen en die bereiken is goed voor ons welbevinden. Als we een positief doel bereiken voelen we ons gelukkig en krijgen we energie. Als we iets naars hebben weten te vermijden voelen we ons rustig en veilig.
Elke keer dat we ons een doel stellen en het daadwerkelijk bereiken trainen we onszelf om beter te worden in het stellen van doelen en het ondernemen van acties om die doelen te bereiken. Het nemen van beslissingen betekent ook dat je een intentie krijgt om iets te gaan doen en dat je je een doel stelt. Beslissingen nemen, intenties hebben en doelen stellen doen alledrie een beroep op onze ventromediale prefrontale cortex. Een positief beroep, het gaat namelijk gepaard met het reduceren van angstgevoelens en piekeren.
Maar het kan moeilijk zijn om te beslissen welk doel je wilt bereiken. Soms lijkt elke optie verkeerd. En als we nadenken over alle negatieve kanten van een beslissing, dan wordt het nog moeilijker om een knoop door te hakken. Als we geen beslissing meer durven te nemen, kan dat leiden tot een negatieve spiraal. We worden steeds besluitelozer, ook ten aanzien van eenvoudiger keuzes. We trainen ons brein dan om besluiteloos te worden in plaats van dat we ons brein trainen om keuzes te maken en doelen te stellen.
Geen beslissingen nemen, geen intenties hebben en geen doelen stellen omdat elke beslissing, doel of intentie niet de juiste lijkt te zijn, heeft een negatief effect op ons. Ons limbisch systeem is dan actief en we worden getrokken in negatieve impulsen en slechte gewoontes.
Als we vervolgens wel weer een besluit nemen beginnen we de wereld daadwerkelijk anders te zien. Het anders zien van de werkelijkheid nadat je een beslissing hebt genomen gebeurt omdat de prefrontale cortex lagere orde sensorische cortexen top-down bestuurt. Dus als je prefrontale cortex een doel heeft, stuurt die bijvoorbeeld de visuele cortex zo aan dat je bepaalde dingen wel en andere dingen minder gaat zien. Zo word je selectiever in wat je hoort en ziet. Als je ergens specifiek op let, heb je immers een grotere kans dat je het ook gaat zien. Als we een besluit hebben genomen, gaan we ons ook focussen op oplossingen vinden voor problemen die we tegenkomen bij de uitvoering van de beslissing. En dat heeft weer een kalmerende werking op ons limbisch systeem.
Dus hoewel het ongelofelijk moeilijk kan zijn een knoop door te hakken en jezelf een doel te stellen en de intentie te krijgen om dat doel te gaan bereiken, is het niet maken van keuzes vaak schadelijker dan het wel maken ervan. De werkelijkheid is ook te complex om te kunnen spreken van “de juiste beslissing”. Een beslissing kan goed worden afhankelijk van hoe we die beslissing vormgeven, hoe we reageren op problemen, hoe we omgaan met tegenslagen.
Het gaat er dus misschien nog wel meer om dat “je je keuze volop leeft” dan welke keuze je precies maakt.
Hoeveel tijd besteed je op je dag aan dingen die je wilt doen? En hoeveel tijd besteed je aan dingen die je ervaart als ballast? Laatst werkten we met een groep managers die nadachten over dit soort vragen aan de hand van vijf progressiegerichte vragen. En meerdere managers gaven aan zich te realiseren dat ze veel aandacht gaven aan dingen die ze als niet nuttige en wel verplichte kost ervoeren.
Als je progressiegericht werkt, focus je o.a. op de progressie die je graag wilt bereiken in de toekomst. Je wilt bijvoorbeeld meer tijd besteden aan het bijhouden van je vakliteratuur, omdat je het belangrijk vindt om je kennis te blijven ontwikkelen. Een dergelijk doel zou je een + doel kunnen noemen. Je streeft naar het bereiken van iets positiefs. Een paar managers in de training gaven bijvoorbeeld aan beter te willen worden in het voeren van lastige gesprekken.
Zou het proberen te vermijden van iets negatiefs ook een progressiegericht doel kunnen zijn? Dus, dingen doen om te vermijden dat je situatie slechter wordt of dat je afglijdt? Een dergelijk doel zou je een – doel kunnen noemen. Je wilt bijvoorbeeld niet weer terugvallen in je oude gewoonte om teveel te snoepen, want je wilt het negatieve van gewichtstoename vermijden. Een aantal managers in de training zeiden bijvoorbeeld dat ze wilden voorkomen dat hun dagen opgeslokt werden door ad hoc regeldingetjes.
In de progressiegerichte aanpak passen beide soorten doelen prima. Zowel de + die je zoekt als de – die je vermijdt kunnen belangrijk voor je zijn. Mits je ten aanzien van je doel maar progressie wilt bereiken.
Dus je wilt beter worden in het bereiken van het positieve of je wilt beter worden in het vermijden van het negatieve. Zonder verbeterbehoefte, geen progressiegericht werken.
Progressiegericht coachen is een autonomieondersteunende manier van helpen van mensen, zodat zij progressie boeken in de richting van hun zelfgekozen doelen. De progressiegerichte coach helpt en traint, afhankelijk van de situatie. Progressiegericht helpen is het proces waarbij je iemand helpt te formuleren wat hij wil bereiken en te ontdekken wat voor hem werkt om dat te bereiken. Progressiegericht trainen is het proces waarin je iemand helpt een zelfgekozen doel te gaan bereiken met behulp van adviezen, kennis en vaardigheden die jij ter beschikking stelt. De progressiegerichte coach gaat ervan uit dat in elke situatie progressie geboekt kan worden en dat mensen floreren wanneer ze vooruit komen met iets wat ze interessant en belangrijk vinden.
Lees hier meer definities:
1. wat is de progressiegerichte aanpak?
2. wat is progressiegericht leidinggeven?
Progressiegericht leidinggeven is een autonomieondersteunende manier van beïnvloeden van mensen zodat progressie wordt geboekt in de richting van de gemeenschappelijke positieve doelen. De progressiegerichte leidinggevende helpt, stuurt, instrueert of traint, afhankelijk van de situatie. De progressiegerichte leidinggevende gaat ervan uit in elke situatie progressie geboekt kan worden. Ook gaat hij ervan uit dat het boeken van betekenisvolle progressie de belangrijkste factor is voor een positieve innerlijke werkbeleving. Progressiegerichte leidinggevenden creëren de condities waarbinnen mensen zichzelf motiveren, omdat autonoom gemotiveerde mensen kwalitatief goed werk leveren en daarbij zelf voldoening ervaren.
Lees hier voor meer definities: wat is de progressiegerichte aanpak? en wat is progressiegericht coachen?
Progressiegericht werken is een autonomieondersteunende verbeterbenadering waarin de gewenste progressie levendig wordt beschreven en waarin wat werkt in de specifieke context wordt benut om stap voor stap progressie te boeken in de richting van de gewenste situatie. De aanpak is ontwikkeld door Gwenda Schlundt Bodien en Coert Visser, die samen Centrum Progressiegericht Werken hebben opgericht.
De praktische aanpak benut als inspiratiebronnen wetenschappelijke inzichten uit de (sociale) psychologie en dan met name inzichten uit de zelfdeterminatie theorie, de groeimindset theorie, de theorie van de beredeneerde actie en het progressieprincipe en is daarnaast geïnspireerd door oplossingsgericht werken. De aanpak maakt onderscheid tussen helpen, sturen, instrueren en trainen.
Progressiegericht helpen is het proces waarbij je iemand helpt te formuleren wat hij wil bereiken en te ontdekken wat voor hem werkt om dat te bereiken. Progressiegericht helpen is aan de orde wanneer de ander zelf mag beslissen wat hij wil bereiken en ook zelf mag beslissen hoe hij zijn doel wil gaan bereiken.
Progressiegericht sturen is het proces waarin je iemand activeert om een aangereikt doel te gaan bereiken, waarbij die persoon zelf mag bepalen hoe hij dit doel gaat bereiken. Progressiegericht sturen is aan de orde wanneer de ander moet voldoen aan bepaalde prestatieverwachtingen of wanneer iemand zich moet houden aan grenzen. Vanwege jouw positie heb je het mandaat om een doel op te leggen aan de ander.
Progressiegericht trainen is het proces waarin je iemand helpt een zelfgekozen doel te gaan bereiken met behulp van adviezen, kennis en vaardigheden die jij ter beschikking stelt. Progressiegericht trainen is aan de orde wanneer de persoon zijn eigen doelen mag kiezen en deze persoon advies van je wil wat zou kunnen werken om het doel te bereiken.
Progressiegericht instrueren is het proces waarbij je de ander activeert om een aangereikt doel te gaan bereiken, waarbij de ander een bepaalde standaard aanpak moet gebruiken om het doel te bereiken.
Progressiegericht instrueren is aan de orde wanneer de ander moet voldoen aan bepaalde prestatieverwachtingen of wanneer iemand zich moet houden aan grenzen. Vanwege jouw positie heb je het mandaat om zowel het doel op te leggen aan de ander als de manier waarop de ander het doel moet bereiken.
De progressiegerichte aanpak wordt benut om progressie te boeken op organisatieniveau, in leidinggeven, coaching, teamcoaching, trainingen, doceren en opvoeden.
Wat is progressiegericht leidinggeven?
Wat is progressiegericht coachen?
In onze progressiegerichte aanpak maken we onderscheid tussen helpen, sturen, trainen en instrueren. Bij helpen gaat het om de doelen van de ander en om wat voor de ander werkt om die doelen te bereiken. Bij sturen gaat het om overkoepelende doelen waaraan de ander moet voldoen en om wat voor die ander werkt om de doelen te bereiken. Bij trainen gaat het om de doelen van de ander en zijn er manieren beschikbaar om die doelen te bereiken, welke de ander wil leren. Bij instrueren gaat het om overkoepelende doelen waaraan de ander moet voldoen en is er een standaard manier waarop die doelen moeten worden bereikt.Klik hier om meer te lezen
Deze week kwam ik een aantal experimenten tegen met het loslaten van scores, cijfers en beoordelingen. Een mooi voorbeeld hoorde ik tijdens een kennismakingsworkshop groeimindset met een bijzonder geïnteresseerde en gemêleerde groep leidinggevenden, adviseurs, interimmanagers en coaches. Een leidinggevende vertelde aan het einde van de workshop het verhaal van hoe zijn eigen statische mindset was veranderd naar een groeimindset.Klik hier om meer te lezen
Optimistisch zijn dat je je doelen zult bereiken, geloven in je eigen kunnen en doorzetten bij tegenslagen zijn gerelateerd aan subjectief welbevinden. Het zijn belangrijke kanten van het reguleren van je gedrag, zodat je je belangrijke doelen blijft bereiken en je je goed voelt over jezelf en je situatie. Maar wat als je een onbereikbaar doel nastreeft? Is het dan ook goed om te blijven doorzetten, optimistisch te blijven en te geloven in je eigen kunnen? Of is dan een andere vorm van zelf regulatie belangrijker? Twee andere vormen van zelfregulatie zijn het loslaten van een doel en het vinden van nieuwe doelen. Wrosch et al onderzochten hoe deze twee voren van zelfregulatie gerelateerd zijn aan subjectief welbevinden.
In welke situaties is er bijvoorbeeld sprake van onbereikbare doelen? De onderzoekers hebben het dan over verplicht met pensioen moeten terwijl je liever zou blijven werken in je huidige baan, een scheiding waardoor je met die persoon met wie je graag oud zou zijn geworden niet oud zult kunnen worden, de dood van een naaste waardoor je geen toekomst met die persoon meer zult kunnen hebben, het te oud zijn om nog zelf kinderen te kunnen baren etcetera.
Als je met een onbereikbaar doel wordt geconfronteerd, kun je gevoel van falen ervaren en het gevoel dat je stagneert in het boeken van progressie. Dat kan leiden tot psychologische stress en een verminderd welbevinden.
Het effect van het kunnen loslaten van je doel en het vinden van nieuwe doelen (doelaanpassing) is onderzocht in drie studies. Bij jongere mensen die op kamers gingen om te gaan studeren, bleek dat het kunnen loslaten van onbereikbare doelen belangrijk is voor het gevoel grip te hebben op je leven, en om minder last te hebben van catastroferende gedachten. Bij oudere mensen bleek het nog belangrijker te zijn om nieuwe doelen te kunnen vinden dan voor jongere mensen. Als de oudere persoon niet goed in staat was om een nieuwe betekenisvol doel te vinden, was het nog beter voor zijn welbevinden om door te gaan met het proberen te bereiken van het onbereikbare doel dan het helemaal geen doel meer hebben. Voor ouders van kinderen met kanker bleken de zelfregulerende vaardigheden om onbereikbare doelen los te laten en nieuwe doelen te vinden heel belangrijk te zijn voor hun welbevinden en tegelijkertijd heel moeilijk. Juist wanneer er hele nare dingen gebeuren in je leven is het hebben van deze zelf regulerende vaardigheden extra behulpzaam voor je welbevinden. De onderzoekers stellen dat het aanleren van deze vaardigheden mensen die met tegenslag te maken hebben echt kan helpen.