Het werkt (niet)!

Het werkt (niet)! Wanneer deelnemers aan onze trainingen de progressiegerichte interventies in de praktijk gaan uitproberen en toepassen horen we vaak enthousiaste reacties: het werkt! Soms horen we ook: het werkt niet! Deze bijdrage behandelt vijf redenen waarom de progressiegerichte interventies werken of niet werken.

(Verkeerde) rol

De eerste reden waarom een progressiegerichte interventie al dan niet werkt is de rol die op dat moment aan de orde is. In de progressiegerichte aanpak onderscheiden we vier rollen, die situationeel passend of juist niet passend zijn. Hier kun je meer te weten komen over die rollen. Hoewel progressiegerichte basisinterventies, zoals het aansluiten bij het perspectief van je gesprekspartner, in alle rollen relevant en bruikbaar zijn, zijn er ook interventies die rolspecifiek zijn. De stuurvraag, bijvoorbeeld, past niet als je in de rol van progressiegericht helpen of adviseren zit. En de nuttigheidsvraag past niet wanneer je in de rol van progressiegericht sturen zit. Wanneer je een progressiegerichte interventie gebruikt die niet past bij de rol die je in die situatie hebt werkt de interventie niet of zelfs averechts. Dus de eerste reden waarom progressiegerichte interventies kunnen werken is omdat de interventie past bij de rol die je in die situatie hebt. De CPW-zeven stappen aanpak past bij de rol van progressiegericht helpen, bijvoorbeeld. En zo heeft elke rol zijn eigen bijbehorende progressiegerichte interventies.

(Verkeerde) formulering

De tweede reden waarom een progressiegerichte interventie al dan niet werkt is de formulering ervan. Progressiegerichte formuleringen zijn subtiel en precies. De schaalvraag, bijvoorbeeld, klinkt niet zo: ‘Op een schaal van 0 tot 10, waarbij 10 staat voor de ideale situatie en 0 voor de situatie op z’n slechtst, waar sta je nu?’ En de stuurvraag klinkt niet zo: ‘Wat heb jij nodig om xx te bereiken?’ De startvraag in een teamoverleg klinkt niet zo: ‘Vertel elk eens over een succes dat je hebt bereikt, iets waar je heel trots op bent’. Wanneer de progressiegerichte interventie goed geformuleerd is neemt de kans zeer toe dat die werkt in het gesprek of in het overleg.

(Verkeerde) timing

De derde reden waarom een progressiegerichte interventie al dan niet werkt is de timing ervan. Bij de CPW-zeven stappen aanpak is bijvoorbeeld niet alleen de formulering van de vraag belangrijk, ook de sequentie van de vragen en de timing van de vragen zijn een onderdeel van het welslagen van het gesprek. Zo zitten er tussen de vraag ‘Waaraan wil je iets verbeteren?’ en ‘Welk stapje vooruit zou je kunnen zetten?’ eerst nog drie andere progressiegerichte hoofd- en subvragen. Ook bij stuurgesprekken, adviesgesprekken, teamsessies en in trainingen is de timing van interventies een belangrijk aspect in de werking ervan.

(Verkeerde) mindset

De vierde reden waarom een progressiegerichte interventie al dan niet werkt is de eraan ten grondslag liggende mindset van de vragensteller. De progressiegerichte mindset die werkt kun je hier vinden. Wanneer degene die de interventie doet zelf in een state of mind is die niet congruent is met de progressiegerichte aanpak kun je verwachten dat de interventie niet of niet goed werkt. Cynisch, beoordelend of veroordelend, geïrriteerd, negatief, lage verwachting of zelfs een negatieve verwachting en persoonsgericht kijken belemmeren de werking van de interventies. De niet passende mindset klinkt door in de intonatie van degene die de interventie doet en vaak ook in kleine tussenwoordjes in de formuleringen. ‘Maar, wat wil je er dan precies voor in de plaats?!’ klinkt eerder ongeduldig dan progressiegericht, bijvoorbeeld.

(Verkeerde) verwachting

De vijfde reden waarom iemand kan denken dat de progressiegerichte interventie niet werkt heeft te maken met de verwachting van de persoon zelf. De progressie die een medewerker of leerling moet gaan bereiken moet bijvoorbeeld per definitie na een stuurgesprek van de grond gaan komen. Iemand gaat niet in het gesprek beter leren, beter rapporteren, beter samenwerken etc. Er is steeds sprake van een procesbenadering. Het gesprek, de training, de teamsessie zijn een kiem voor progressie die daarna mogelijk wordt en bereikt wordt. Hoe snel die progressie gaat kunnen we niet vooraf weten, dus progressiegerichte professionals zijn er op voorbereid en zijn bereid om vol te houden en de progressie te monitoren. Ook verwachten progressiegerichte professionals niet steeds dat de gesprekspartner blij en positief is. Negatieve uitingen zijn te verwachten en geduldig blijven ombuigen en toelichten zijn consequent nodig.