Twee centrale vragen die je jezelf kunt stellen als je helder wilt
krijgen welke progressiegerichte rol je hebt in een gesprek zijn:

  1. wiens gewenste progressie staat centraal
  2. waar komen de ideeën
    ten aanzien van hoe de gewenste progressie te boeken vandaan

Wiens gewenste progressie staat centraal

Zo kan in een gesprek de gewenste progressie van je gesprekspartner
centraal staan. Dan draait het gesprek om de vraag welke
progressie je gesprekspartner graag wil bereiken.

Kenmerkend voor deze situatie is dat jij geen inhoudelijke sturing geeft. Alle inhoudelijke ideeën voor de gewenste progressie worden door je
gesprekspartner geformuleerd. De situatie kan zijn dat de gewenste
progressie niet door de gesprekspartner wordt bepaald, maar door
een externe bron. Door jou, bijvoorbeeld, als leidinggevende van je
gesprekspartner of als ouder of als docent. Of de organisatie stelt
bepaalde eisen aan de progressie die je gesprekspartner moet gaan
bereiken. Of de maatschappij stelt bepaalde eisen aan je gesprekspartner.

In die situaties bepaalt je gesprekspartner niet wat de
gewenste progressie is, maar reik jij die aan.

Waar komen de ideeën hoe progressie te boeken vandaan

Soms komen de ideeën voor hoe je gesprekspartner de gewenste
progressie kan gaan bereiken vanuit hemzelf. Hij heeft bijvoorbeeld
goede ervaringen met een bepaalde manier van werken die hij nu
kan inzetten om de gewenste progressie te boeken.

Of hij heeft bepaalde kennis die hem goed van pas komt. De ideeën voor stappen voorwaarts komen nu vanuit hemzelf. Ze komen vanuit zijn eigen
kennis en ervaring. Een andere situatie is, dat de ideeën voor stappen
voorwaarts niet uit kennis en ervaring van de persoon zelf komen,
maar uit een bron die niet eigen is aan de persoon. Een boek, een
advies of een expert die mentale representaties aanreikt zijn daarvan
een voorbeeld. De persoon krijgt dan een extern idee aangereikt.
Dat idee kan zijn eigen idee worden. Hij krijgt dan de perceptie dat
het idee dat van buiten kwam, zijn eigen idee is geworden. Hij heeft
het idee geïnternaliseerd.

Helpen, sturen, instrueren, trainen

De interactie waarin de gewenste progressie van je gesprekspartner
centraal staat en je gesprekspartner zelf ideeën ontwikkelt ten aan
zien van hoe hij die gewenste progressie wil gaan bereiken, noemen
we progressiegericht helpen.

De interactie waarin de gewenste progressie van je gesprekspartner centraal staat en de ideeën ten aanzien van hoe hij die gewenste progressie kan gaan bereiken vanuit een externe bron komen, noemen we progressiegericht trainen.

De interactie waarin de progressie die je gesprekspartner moet gaan
bereiken bepaald wordt door jou of door de organisatie, school of
maatschappij en je gesprekspartner zijn eigen ideeën mag ontwikkelen
ten aanzien van hoe hij die gewenste progressie kan gaan
bereiken, noemen we progressiegericht sturen.

De interactie waarin de progressie die je gesprekspartner moet gaan bereiken bepaald wordt door jou of de organisatie, school of maatschappij en je gesprekspartner die gewenste progressie op een voorgeschreven
manier moet gaan bereiken, noemen we progressiegericht instrueren.

Niet hetzelfde als situationeel leidinggeven

Om te bepalen welke van de vier rollen aan de orde is in een gesprek,
is het niet de vraag hoe competent en hoe gemotiveerd de medewerker
is, zoals in het situationeel leidinggeven model van Hersey
en Blanchard.

In de progressiegerichte aanpak stel je geen diagnose
ten aanzien van de competentie en motivatie van je gesprekspartner,
maar richt je je op de gewenste progressie en de manier waarop die
gewenste progressie bereikt kan of moet worden. Vervolgens benut
je de progressiegerichte interventies die bij elk van de vier soorten
interacties horen, om de condities te creëren waarin de gewenste
progressie geboekt gaat worden. Door die interventies ervaart de
gesprekspartner dat hij competent is, of wordt, om de gewenste
progressie te kunnen bereiken en raakt hij autonoom gemotiveerd
om de gewenste progressie te willen bereiken.

Voorbereiden lastig gesprek

Als je een lastig gesprek wilt voorbereiden, en je wilt bepalen welke progressiegerichte rol en welke interventies je het beste kunt gaan inzetten, dan kun je terecht in dit artikel.

Voeren lastig gesprek

En als je vervolgens dat lastige gesprek voert, kun je effectief reageren door kennis te hebben van bijvoorbeeld deze interventies: