Toetsangst bij low-stakes toetsen

Toetsangst bij low-stakes toetsen, dat zou je niet zo snel verwachten toch? Dat studenten immers angst voelen voor examens  waar veel van afhangt is voorstelbaar, maar zouden ze ook angst kunnen ervaren voor low-stakes-toetsen? Low-stakes toetsen zijn toetsen waar niets of niet veel van afhangt en die worden ingezet om de progressie van de student te volgen. De bedoeling van dergelijke toetsen is om de student te kunnen ondersteunen in zijn leerproces en om samen inzicht te krijgen in waar de student nu staat.

Fluctuaties in toetsangst

Toetsangst is die angst die je voelt als je bang bent voor de gevolgen van een slechte beoordeling. Dit kan zich uiten in je gedachten, gevoelens, je lichaam, je gedrag en je motivatie. Het komt op alle onderwijsniveaus voor. Het verlagen van toetsangst is echt belangrijk omdat toetsangst slecht is voor het welbevinden, het leren en het presteren van studenten. In een onderzoek van De Jonge et al (2024) werd gekeken of de mate van toetsangst bij studenten schommelt in een setting van low-stakes-toetsen en waarin ze elke week getoetst werden.

Nadelen van toetsangst

Studenten die bang zijn voor toetsen doen het vaak niet goed, slagen minder en stoppen sneller met school, wat grote gevolgen kan hebben voor hun latere leven. Ook zorgt meer angst voor minder autonome motivatie en minder geloof in eigen kunnen. Toetsen zijn nog steeds een veelgebruikte manier om te kijken hoeveel studenten weten en kunnen, dus het is een groot probleem als veel studenten hier angst voor hebben.

Competent en autonoom

De onderzoekers wilden weten of fluctuaties in hoe competent en autonoom studenten zich voelden samenhing met fluctuaties in toetsangst. Studenten kunnen in de klas ervaren dat hun behoeften aan autonomie en competentie worden vervuld, niet-vervuld of gefrustreerd. Wanneer studenten ervaren dat ze autonoom kunnen zijn, dan hebben ze de perceptie dat hun gedrag voortkomt vanuit henzelf. Ze staan achter wat ze doen. Als ze ervaren dat ze competent zijn, dan hebben ze de perceptie dat ze de stof aankunnen, dat ze in staat zijn om effectief te handelen. Wanneer docenten de behoefte aan autonomie actief frustreren dan zetten ze leerlingen onder druk, geven ze op een autoritaire toon bevelen of proberen ze te motiveren via belonen of straffen. Wanneer docenten de behoefte aan competentie actief frustreren zijn ze chaotisch in hun manier van lesgeven, zijn ze onhelder over wat er van de student wordt verwacht of geven ze (veel) negatieve feedback.

Low-stakes toetsen zijn bedreigend

In het onderzoek keken de onderzoekers een heel semester lang naar hoe de toetsangst van middelbare scholieren veranderde. Ze keken naar situaties waarin de toetsen niet zo belangrijk waren voor het eindcijfer, naar het aantal toetsen en naar de fluctuaties in toetsangst. Studenten die regelmatig dit soort toetsen hadden, voelden in het algemeen een matige tot hoge angst. Hoewel uit ander onderzoek blijkt dat toetsen die heel belangrijk zijn, zoals een eindexamen, voor meer angst zorgen dan deze low-stakes toetsen, was de angst van de studenten in dit onderzoek vergelijkbaar met studenten die maar één zo’n grote toets hadden. Het lijkt erop dat deze minder belangrijke toetsen door studenten toch als heel belangrijk of bedreigend worden gezien, wat stress veroorzaakt.

Het donkere pad

Hoe hangt de behoeftenbevrediging of behoeftenfrustratie van studenten samen met toetsangst? Het blijkt dat behoeftenbevrediging gerelateerd is aan een zogenaamd licht pad: autonome motivatie en positief affect. Behoeftenfrustratie houdt echter een nog sterker verband met een zogenaamd donker pad: angst en afhaken. Het niet vervullen van de psychologische basisbehoeften is dus minder bedreigend voor het welbevinden, leren en presteren van studenten dan de actieve behoeftenfrustratie. Toetsangst is zo’n voorbeeld van een donker pad. Toetsangst is een negatieve emotie die gerelateerd is aan behoeftenfrustratie, zo bleek uit het onderzoek. Als docenten actief de competentiebehoefte van studenten ondermijnen, neemt de toetsangst bij die studenten toe. Het donkere pad, meer dan het heldere pad, is dus relevant voor toetsangst in een situatie van low-stakes toetsen en de behoefte aan competentie is het meest nauw en sterk gerelateerd aan toetsangst.

Competentiefrustratie

Uit het onderzoek bleek verder dat de angst van studenten van week tot week kan veranderen. En wanneer studenten ervaren dat hun behoefte aan competentie gefrustreerd wordt, dan hebben ze meer toetsangst, hoewel de toetsen dus low-stakes zijn. Hoe meer toetsen ze hadden, hoe angstiger ze waren. De opmerking ‘deze toets telt toch niet echt mee’, zou dus wel eens helemaal niet het ontspannende effect kunnen hebben als docenten soms denken. Als studenten zich niet competent voelen en een low-stakes toets moeten maken, dan zou hun toetsangst wel eens net zo sterk aanwezig kunnen zijn als wanneer de toets wel high-stakes zou zijn geweest. Opnieuw een indicatie dat onderwijsinstellingen er goed aan doen om het aantal toetsmomenten, ook low-stakes-toetsmomenten, drastisch terug te brengen. Studenten komen naar school om te leren, en leren doen we het beste in de leerzone.