Hoe krijg je iemand positief?

Hoe krijg je iemand positief? Die vraag kwam op in een groepje deelnemers aan de training progressiegericht werken gisteren. Ze hadden de ervaring dat het heel moeilijk was om gesprekspartners die zich negatief uiten en klagen positief te krijgen. Hier zijn wat reflecties rondom de vraag: hoe krijg je iemand positief?

Negativiteitsplatform

Wat de deelnemers nu vaak deden was doorvragen op de negatieve uitingen van hun gesprekspartner. Een adviseur, bijvoorbeeld, merkte in vergaderingen dat zijn collega’s negatief analyseerden wat er mis was in de organisatie. Na twee uur vergaderen had iedereen zijn zegje gedaan over wat er fout ging en waarom dat zo was, maar had niemand een idee over een volgende stap vooruit. Deze adviseur probeerde via progressiegericht doorvragen op de negatieve uitingen om zijn collega’s positief te krijgen. Maar daar had hij weinig succes mee. Ze gaven telkens weer een negatieve draai aan zijn positief gerichte vragen. Een andere deelnemer, een docent, had last van collega’s die tegen hem aan het roddelen waren over andere collega’s. Hij probeerde via aansluiten en doorvragen om de roddelaars positief te krijgen, maar dat lukte hem net zo min als het de adviseur lukte om zijn collega’s positief te krijgen. Eigenlijk creëerden zij via al hun aansluiten en doorvragen juist een negativiteitsplatform voor hun collega’s.

Situatie

Waarom zou je je collega’s positief willen krijgen? was mijn eerste vraag aan deze deelnemers. Het positief krijgen van gesprekspartners is niet zozeer het doel, het doel is om in de specifieke situatie progressie te boeken. Vaak gaat dat wel gepaard met positievere uitingen en positievere perspectieven, maar dat is meer een bij-effect van progressiegerichte interventies dan een doel op zich. Het kan zelfs averechts werken om te proberen om je gesprekspartners positief te krijgen. Wanneer jij hard je best doet om de ander de positieve kant te laten inzien kan dat juist het reactance effect oproepen.

Doel

De vraag is welk doel je wilt bereiken in de specifieke situatie waarin je zit. De adviseur wilde af van de energie-wegzuigende vergaderingen. Hij wilde graag dat na afloop van twee uur vergaderen iedereen een idee had welk klein progressiestapje ze konden gaan ondernemen. Want dan had hij na afloop van vergaderingen een concreet idee over wat hij kon gaan doen. De docent wiens collega’s aan het roddelen waren over andere collega’s wilde af van het moeten luisteren naar negatieve berichten over anderen. Hij wilde dat het geroddel zou stoppen en dat de gesprekken met collega’s zouden gaan over progressie boeken in het werk.

Progressie

Progressie zag er dus voor de adviseur zo uit: concrete progressiestappen bedenken in onze vergaderingen. Progressie voor de docent zag er zo uit: praten met collega’s over progressie boeken in het werk. Nu het helder was welke progressie de adviseur en de docent in hun specifieke situatie wilden bereiken konden we verkennen hoe ze die progressie konden gaan boeken.

Positief nee

In het geval van de docent kwamen we op de techniek van positief nee zeggen. De docent had een goede reden om het roddelen te willen doen stoppen. Hij vond het belangrijk om een werkcontext te creëren waarin er op een open manier met elkaar gesproken werd over hoe men samen progressie kon boeken in het onderwijs. Het uitwisselen van wat de docenten daarin al goed deden en wat ze verder wilden en moesten gaan bereiken zou daarbij ondersteunend zijn, maar negatief praten over anderen achter hun rug om werkte juist stagnerend. Wanneer een collega dus begon te klagen over een andere collega (heb je gezien hoe chaotisch alle leerlingen weer binnenkwamen vanochtend, het was weer een grote schreeuwende bende kleuters, die collega’s van ons hebben het echt niet onder controle hoor) wilde deze docent daarop reageren met positief nee zeggen. De docent formuleerde zijn positieve nee als volgt: ‘Ik wil dit gesprek liever niet meer zo met je vervolgen. De reden daarvan is dat ik het belangrijk vind om te helpen bouwen aan een veilige en open werkcultuur, waarin we met elkaar praten en niet over elkaar. Zou het een idee zijn om eens in een komend teamoverleg te verkennen hoe we de leerlingen een rustiger dagstart kunnen laten maken?’

Progressiewens

De adviseur kwam op de techniek van het formuleren van een progressiewens, of progressieverzoek. Hij had geen hiërarchische relatie met zijn collega-adviseurs, dus progressiegericht sturen was niet passend. Maar hij kon wel een verzoek doen aan zijn collega’s. Hij wilde graag bereiken dat de vergaderingen die ze met elkaar op regelmatige basis hadden zouden opleveren dat ieder een idee had hoe ze een klein beetje progressie konden gaan boeken. Dat zou hem opleveren dat hij na afloop van een vergadering concreet wist waar hij mee aan de slag zou gaan. Hij formuleerde zijn progressiewens als volgt: ‘Graag zou ik eens met jullie willen sparren over hoe we onze vergadertijd de komende periode het beste kunnen gaan aanpakken. Wat ik graag zou bereiken is dat we op zo’n manier vergaderen dat we na afloop ervan concrete ideeën hebben over wat ieder van ons kan gaan doen om een klein beetje progressie te boeken. Zien jullie daar ook de waarde van? Zouden we eens kunnen verkennen hoe we dat voor elkaar zouden kunnen krijgen samen?

Hoe boek je progressie?

In plaats van jezelf af te vragen hoe je iemand positief kunt krijgen denk ik dat je jezelf beter kunt vragen ‘hoe boek ik in deze specifieke situatie progressie?’ De adviseur die zijn progressiewens naar voren brengt in een vergadering en de docent die positief nee zegt kunnen zeker wel positieve reacties krijgen, maar uiteindelijk is dat niet het doel waar het om draait. Je geeft je gesprekspartners dan ook eigenlijk de touwtjes in handen (ik ben nog niet positief, heb je nog een andere vraag?) en jij moet hard werken om de positiviteit er maar in te brengen. Het is prettig wanneer hun gesprekspartners zich positiever gaan uiten, en de kans dat dat gebeurt is ook best groot. Immers, wanneer jij aangeeft op welke positieve toekomst je uit bent, waar je voor pleit en wat je belangrijk vindt om te bereiken, geef je je gesprekspartners de gelegenheid om te reageren op jouw positieve formuleringen. Het is zeker niet ondenkbeeldig dat je dan positieve reacties terugkrijgt. Jij focust op de progressie die je zoekt, en wellicht ontvang je positieve uitingen van anderen in reactie daarop. Da’s dan mooi meegenomen.