Wetenschap van de gemotiveerde mens, een overzichtsartikel van Ryan, Deci, Vansteenkiste en Soenens, is verschenen in het journal Motivation Science. De onderzoekers waren gevraagd om voor een speciale editie te schrijven over de ‘erfenis’ van de zelfdeterminatietheorie. In 1971 werd de basis van de zelfdeterminatietheorie gelegd door Edward Deci, die erachter kwam dat beloning een ondermijnend effect kan hebben op intrinsieke motivatie.

Overzicht

In dit artikel schrijven de onderzoekers over onze menselijke capaciteit tot autonoom functioneren. Het artikel geeft een beknopt overzicht van de kernelementen van de zelfdeterminatietheorie. Hierbij gaan de onderzoekers natuurlijk globaal in op de verschillende vormen van zelfregulatie en motivatie, waarbij zij het verschil tussen autonoom en gecontroleerd functioneren benadrukken. Daarnaast gaan zij in op de universele psychologische basisbehoeften die fundamenteel zijn voor de groei en het welbevinden van mensen, plus de consequenties van de vervulling en de deprivatie en frustratie van de behoeften vervulling.

‘Erfenis’

De auteurs aarzelen over het gebruik van het woord ‘erfenis’; de zelfdeterminatietheorie is immers nog volop in ontwikkeling. De theorie is op een indrukwekkende en zeldzame manier van toepassing over culturen en domeinen heen. De autonome mens kan op zijn eigen gedrag reflecteren en zijn gedrag evalueren, kiest acties die in lijn liggen met zijn eigen waarden en behoeften en zorgt er zo op een actieve manier voor dat er zich een leven ontvouwt dat het waard is om te leven. Mensen hebben de capaciteit tot geïntegreerde zelfregulatie, tot bewust functioneren, tot vrije wil en tot volledig bereidwillig ondersteuning geven aan anderen. Dit wordt mogelijk in een omgeving die zelf humaan is, een omgeving waarin de psychologische basisbehoeften van mensen worden vervuld. Als er al een erfenis van de zelfdeterminatietheorie bestaat dan is het deze: dat die theorie een raamwerk heeft voortgebracht dat benut kan worden om het beste dat de mens in zich heeft tot realisatie te laten komen door te focussen op dat wat er echt toe doet.

Reflecties

Er zijn in reactie op dit hoofdartikel vier reflectie-artikelen geschreven door andere onderzoekers, die je hier kunt vinden. Het eerste reflectie artikel gaat over intrinsieke en extrinsieke motivatie en over het motivatiecontinuüm. Het continuüm suggereert dat motivatietypen op 1 continuüm kunnen worden geplaatst dat loopt van a-motivatie tot intrinsieke motivatie. De auteurs brengen onder de aandacht dat er potentie is voor meer fijnmazigheid, een punt dat op een andere manier ook door andere onderzoekers wordt genoemd.

Het tweede reflectie artikel is geschreven door Vallerand en daarin benoemt hij drie bijdragen die de zelfdeterminatietheorie in zijn ogen heeft geleverd: de rol van psychologische basisbehoeften, de verschillende vormen van extrinsieke motivatie en de positieve impact van een hoge kwaliteit van motivatie.

Het derde reflectie artikel roemt de universaliteit van de zelfdeterminatietheorie voor vrijwel alle, zo niet alle, mensen. De universele psychologische basisbehoeften zijn bijvoorbeeld niet cultureel bepaald, ieder mens heeft van nature behoefte aan autonomie, verbondenheid en competentie. Patall, de auteur van dit derde reflectie artikel pleit ervoor dat er nog meer kennis verworven gaat worden ten aanzien van de motivatie en het welbevinden van verschillende rassen en mensen in verschillende culturen.

Het vierde reflectie artikel gaat over de vrije wil en de aanval van deterministen op het bestaan van de vrije wil en de auteurs pleiten ervoor dat het concept van de vrije wil nog meer aandacht krijgt in toekomstig onderzoek.

Respons

De auteurs van het hoofdartikel reageren vervolgens op de reflectie-artikelen. Ze stellen bijvoorbeeld dat autonomie niet geoperationaliseerd is als lege huls van de vrije wil. Autonomie is een vorm van menselijk functioneren, met observeerbare consequenties voor prestaties en welbevinden en is verre van een illusie. Vervolgens reageren ze op het artikel van Patell. De zelfdeterminatietheorie kan tegelijkertijd uitleggen dat alle menselijke organismen, ongeacht hun cultuur, zich op voorspelbare manieren ontwikkelen in hun omgeving en ook erkennen dat het perspectief van mensen en hoe zij hun omgeving ervaren cultureel beïnvloed wordt. Ieder mens heeft de behoefte aan autonomie, competentie en verbondenheid (van binnenuit, dus etic), maar hoeveel waarde mensen zelf zeggen te hechten aan die drie basisbehoeften en hoe zij gedrag in hun omgeving interpreteren kan wel degelijk verschillend zijn naar gelang de cultuur waarin men opgroeit (van buitenaf waargenomen, dus emic). Dat cultureel beïnvloede perspectief is overigens geen bewijs voor een fit of matchingstheorie (geen mens floreert bijvoorbeeld wanneer hij onderdrukt wordt).

Wetenschap van de gemotiveerde mens

Als je motivatie een interessant onderwerp vindt vormt de zelfdeterminatietheorie een onuitputtelijke inspiratiebron van zowel theorie als praktische toepassingen. Omdat er zo ontzettend veel informatie beschikbaar is kan het best ingewikkeld zijn om overzicht te krijgen en je eigen selecties te maken. Dit overzichtsartikel en de reflectieartikelen kunnen dan helpen om een ingang te vinden in de grote hoeveelheid informatie die beschikbaar is en te kiezen waarin je je als eerste verder wilt gaan verdiepen. Wil je de diepte in dan is het Handboek zelfdeterminatietheorie beschikbaar.