Semi-radex van zelfgedetermineerde motivatie: de puzzelstukjes aan elkaar gelegd door Howard et al (2020). In dit nieuwe artikel reviewen de onderzoekers de conceptualisatie van motivatie binnen de zelfdeterminatietheorie en komen ze onder andere met een voorstel voor een alternatief voor het motivatiecontinuum.

Zelfdeterminatietheorie

De zelfdeterminatietheorie is een overkoepelende theorie van motivatie. Motivatie is energie voor actie en het blijkt dat het type brandstof waar die energie vandaan komt belangrijker is dan de hoeveelheid energie die er is. Het gaat kort gezegd niet zoveel om hoeveel motivatie je hebt, maar om de kwaliteit van motivatie die je hebt.

Vormen van zelfregulatie

Om die verschillende kwaliteit van motivatie aan te duiden maakt de zelfdeterminatietheorie onderscheid tussen verschillende regulatievormen. Wat is de onderliggende reden voor gedragsregulatie? De onderzoekers stellen in dit artikel voor om onderscheid te maken tussen vier regulatiestijlen (plus amotivatie).

  1. Iemands gedrag kan extern gereguleerd zijn en dan acteert hij vanwege druk van buitenaf (een beloning, een straf, een goed- of afkeuring van iemand anders).
  2. Iemands gedrag kan geïntrojecteerd gereguleerd zijn en dan acteert hij vanwege druk van binnenuit (schaamte, schuld, trots wanneer hij het gedrag wel of juist niet laat zien).
  3. Iemands gedrag kan geïdentificeerd zijn en dan acteert hij omdat hij het nut, het belang en de waarde van het gedrag onderschrijft.
  4. Tenslotte kan iemands gedrag intrinsiek gereguleerd zijn en dan acteert hij omdat hij de activiteit interessant en leuk vindt om te doen.

De onderzoekers stellen daarmee voor om de regulatiestijl van geïntegreerde regulatie niet meer als aparte stijl te definiëren en onderzoeken, omdat telkens weer blijkt dat deze stijl niet goed onderscheiden kan worden van de geïdentificeerde regulatiestijl.

Zelf-gedetermineerde motivatie

De tweede hoofddimensie die in de zelfdeterminatietheorie wordt onderscheiden is de mate van zelf-gedetermineerde motivatie. De mate van zelf-gedetermineerde motivatie wordt vaak op een continuüm gezet, waarbij amotivatie aan de ene kant van het continuüm staat en intrinsieke motivatie aan de andere kant. Deze visualisatie wordt door veel SDT onderzoekers levendig bediscussieerd. Zo suggereert een continuüm dat je een positie op dat continuüm kunt innemen, terwijl het waarschijnlijker is dat er sprake is van een voortdurende motivatiemix (er kunnen tegelijkertijd verschillende vormen van motivatie aanwezig zijn).

Het SDT onderzoek kan volgens de schrijvers van dit artikel winnen aan helderheid ten aanzien van hoe de regulatiestijlen en de mate van zelf-gedetermineerde motivatie aan elkaar gerelateerd zijn. Het blijkt dat naast de mate van zelfgedetermineerde motivatie (G-factor) de zogenaamde S-factoren additionele variantie kunnen verklaren. Momenteel is er onvoldoende sprake van een overkoepelend conceptueel model waarin de mate van zelf-gedetermineerde motivatie en de regulatiestijlen beide een plek hebben: een semi-radex van zelfgedetermineerde motivatie.

Aard en mate

Uit een analyse van de onderzoeken blijkt volgens de auteurs dat motivatie niet slechts op een continuüm gezet kan worden noch dat motivatie uitsluitend uit meerdere van elkaar te onderscheiden regulatiecategorieën bestaat. In plaats daarvan blijkt dat zelfgedetermineerde motivatie zowel in mate als in aard varieert. De mate van zelf-gedetermineerde motivatie varieert en de regulatiestijl varieert. Je kunt hoog en laag scoren op elk van de regulatiestijlen onafhankelijk van de mate van zelf-gedetermineerde motivatie die je hebt.

Simplex, circumplex, radex

Een simplex is dus volgens de auteurs geen goede conceptualisatie, want dan verschillen de variabelen alleen in hun mate. Een circumplex is ook geen goede conceptualisatie, want hierin verschillen de variabelen alleen in aard (waarbij de assen twee dimensies representeren die van elkaar in aard onderscheiden zijn, bijvoorbeeld behoeftenvervulling versus behoeftenfrustratie).

Semi-radex van zelfgedetermineerde motivatie

In een radex verschillen de variabelen zowel in aard als in mate. Maar een complete radex is een cirkel, waarbij de segmenten die naast elkaar liggen ook conceptueel dicht bij elkaar liggen en de segmenten die tegenoverelkaar liggen ook conceptueel tegenovergestelden zijn. Maar dat is hier geen goede representatie want geintrojecteerde motivatie is bijvoorbeeld niet het tegenovergestelde van intrinsieke motivatie of van amotivatie. Amotivatie is niet het tegenovergestelde van intrinsieke motivatie (er is geen sprake van een gebrek aan plezier, maar aan een gebrek aan intentionaliteit). Daarom stellen de auteurs een semi-radex voor.

Elk type regulatie kan variëren van laag tot hoog. In een semi-radex representatie kun je de motivatie van een persoon voor onderscheiden activiteiten apart localiseren op elk van de onderscheiden regulatiestijlen, en ook rond de halve cirkel zelf, afhankelijk van de relatieve sterkte van elk van de dimensies.