De progressiegerichte plank misslaan

De progressiegerichte plank misslaan. Een van de uitdagende aspecten van de progressiegerichte aanpak is de subtiliteit ervan. Op verschillende manieren kan je de progressiegerichte plank misslaan. Hier zijn een paar voorbeelden daarvan. Als je jezelf wilt trainen kun je eerst de situatie lezen en dan bedenken wat er niet werkt aan de formulering van de coach/adviseur en hoe een progressiegerichtere formulering klinkt.

Maar nu je hier toch bent!

Jeannette is interne coach in een justitiële inrichting. Ze heeft een afspraak met Jacco. Jacco’s leidinggevende heeft tegen hem gezegd dat hij in coaching moet gaan werken aan het behouden van professionele afstand tot de gedetineerden. Jacco vind dit een stom plan. Hij ervaart dat hij is gestuurd naar Jeannette en hij komt binnen met inwendig protest. Jeannet stelt eerst de nuttigheidsvraag aan Jacco (‘Hoe kunnen we de tijd in ons gesprek wat jou betreft zo goed mogelijk besteden?’ Jacco reageert nukkig met: ‘Geen idee, deze coaching was niet mijn idee!’. Daarom reageert Jeannette met: ‘Ah, je hebt er niet zelf voor gekozen….maar je leidinggevende heeft je gestuurd….goed dat je toch gekomen bent. Wat zouden we, nu je er toch bent, moeten bespreken wil het nuttig voor je zijn?’ Helaas geeft Jacco geen antwoord op deze vraag. Hij herhaalt in plaats daarvan dat hij coaching niet nuttig vindt. Wat werkt er niet aan Jeannette’s formulering? Hoe zou een progressiegerichtere formulering klinken?

Kantelinterventie

Jeannette begint met een complimentje (goed dat je toch gekomen bent). Dat compliment roept eerder irritatie op dan dat het Jacco in een goede humeur brengt. Het compliment sluit niet aan op zijn perspectief, en daardoor ervaart Jacco het als een slappe poging om hem positief te stemmen. Jeannette vervolgt met ‘nu je er toch bent…’, en daarmee gaat ze voorbij aan Jacco’s behoefte aan autonomie. Ze bepaalt dat hij zich er maar over heen moet zetten en antwoord moet geven op de nuttigheidsvraag. In plaats hiervan zou Jeannette de kantelinterventie precies hebben moeten formuleren. ‘Wat heeft je doen besluiten om toch te komen vandaag?’ Met die kantelinterventie onderzoekt de progressiegerichte coach wat de weegschaal voor Jacco heeft doen omslaan naar ‘komen’ in plaats van ‘niet komen’. Dat de overwegingen om toch te komen zwaarder wegen dan de redenen om er niet te willen zijn weten we zeker, want Jacco heeft de beslissing genomen er te zijn. Via het beantwoorden van de kantelinterventie legt Jacco aan zichzelf en aan de coach uit dat het al met al toch beter is om wel naar de coaching te komen. Pas nu is er een voedingsbodem voor de nuttigheidsvraag.

Laten we beginnen met…

Herman is HR adviseur in een energiebedrijf. De organisatie is bezig met een grote verandering, waardoor voor veel medewerkers ook veranderingen in hun functie en toekomst in de organisatie zullen plaatsvinden. Gerdien heeft een gesprek aangevraagd. Ze wil graag advies over twee dingen. Ze zegt: ‘Ik wil graag met je praten over mijn onzichtbaarheid in vergaderingen en ook over mijn loopbaan op de langere termijn’ Daarop zegt Herman: ‘Prima, dat gaan we doen. Laten we beginnen met je onzichtbaarheid in vergaderingen…wat zou je daarover willen bespreken?’ Gerdien geeft beleefde antwoorden, maar het gesprek voelt niet echt soepel. Herman vraagt zich af wat er mis gaat, het gesprek gaat toch precies over het onderwerp dat ze zelf heeft aangedragen?

Keuzemogelijkheid

Gerdien heeft twee onderwerpen ten aanzien waarvan ze graag advies wil. Herman bepaalt vervolgens over welk van de twee onderwerpen ze als eerste gaan praten, waarmee hij haar autonomiebehoefte niet vervult. In plaats van voor haar de keuze te maken, zou de progressiegerichte aanpak ervoor pleiten om de keuze bij de adviesvrager te laten. Zo zou dat kunnen klinken: ‘Dus je wilt graag twee onderwerpen bespreken, met welke van de twee zou je willen beginnen?’ Deze formulering zorgt ervoor dat de adviesvrager steeds ervaart dat hij of zij aan het roer van het gesprek blijft staan en dat ondersteunt de perceptie van relevantie van wat er op dat moment besproken wordt.

Kijk naar waar je wèl invloed op hebt!

Silke is coach en adviseur bij een grote gemeente in Nederland. De gemeente is bezig met een reorganisatie, waarbij sommige functies worden uitbesteed en er nieuwe clusters ontstaan. Bjorn is een van de medewerkers wiens huidige functie ten einde komt. Hij is in gesprek met Silke over wat de reorganisatie voor hem betekent. Hij zegt: ‘Mijn functie wordt opgeheven! Het is belachelijk! Ik vind het zo oneerlijk!’ Silke zegt: ‘Wat naar voor je, je functie wordt opgeheven en dat vind je heel oneerlijk…Maar het is nu eenmaal zo dat de organisatie de reorganisatie gaat doorvoeren, dus dat is een gegeven. Dat zit niet in jouw cirkel van invloed. Dus zullen we het in dit gesprek hebben over waar je wél invloed op hebt?’

Waaraan zou je iets willen verbeteren?

Natuurlijk is het een feit dat veel dingen die er in ons leven gebeuren en die een impact op ons hebben niet zozeer direct door onszelf beïnvloed kunnen worden of door onszelf veroorzaakt worden. Maar als Silke zegt: ‘Dat is nu eenmaal zo, zullen we het hebben over waar je wel invloed op hebt’, schuift ze Bjorns perspectief van tafel. Natuurlijk heeft Silke feitelijk gelijk, maar in plaats van Bjorn te confronteren met dat perspectief doet ze er beter aan te sluiten en te onderzoeken wat Bjorns progressiebehoefte is. Daar kan ze komen door progressiegericht aan te sluiten op zijn perspectief en vervolgens vragen te stellen zoals: ‘Waaraan zou je iets willen verbeteren?’ en ‘Wat zou je willen dat er beter wordt?’ en ‘Wat is er lastig voor je aan de huidige situatie?’ en ‘Hoe is de huidige situatie lastig voor je?’ Door deze vragen te stellen krijgt Bjorn de gelegenheid om zijn verbeterbehoefte te verwoorden in termen van waar hij invloed op heeft, zonder dat hem wordt ingepeperd dat hij zich moet richten op zijn ‘cirkel van invloed’. Hij zegt dan bijvoorbeeld: ‘Ik weet niet goed wat voor werk ik zou kunnen en willen gaan doen na de reorganisatie’.