De functie van verveling

De functie van verveling. Lin en Westgate gaan in dit Handboek in op de vraag wat de oorsprong van verveling is. Verveling wordt vaak gezien als iets negatiefs, omdat het soms leidt tot ongewenst gedrag, zoals risicogedrag. Mensen kunnen uit verveling agressief worden of depressief. Maar verveling is ook een soort alarmsignaal, dat aangeeft dat we ons niet betrokken voelen bij wat we doen. Dit roept de vraag op: als verveling ons waarschuwt en eigenlijk nuttig is, waarom gaat het dan vaak gepaard met negatief gedrag?

Verveling als informatie

Verveling, net als angst en andere emoties, werkt als een soort alarmsignaal dat aangeeft dat we ons niet echt betrokken voelen bij wat we doen. Dit kan gebeuren als we dingen doen die voor ons niet echt belangrijk zijn of die niet goed aansluiten bij wat we op dat moment aankunnen. Dit gevoel van verveling kan ons op verschillende ideeën brengen om er iets aan te doen. Als we ons vervelen omdat we geen betekenis zien in wat we doen, kunnen we proberen de waarde ervan in te zien of iets anders gaan doen dat wel zinvol voelt. Als het probleem is dat we ons moeilijk kunnen concentreren, kunnen we de taak aanpassen of werken aan onze aandacht, of we kunnen iets anders zoeken dat beter past bij onze vaardigheden.

In actie komen

Vanuit psychologisch oogpunt zijn emoties een vorm van feedback over ons gedrag. Verveling “bestraft” ons als we bezig zijn met dingen die niet zinvol of boeiend genoeg zijn, waardoor we geneigd zijn daarmee te stoppen en dit soort gedrag in de toekomst te vermijden. Dit negatieve gevoel functioneert dus als een soort interne motivatie die ons wegstuurt van bepaalde activiteiten en ons richting andere stuurt.

Kansen missen

Een belangrijk effect van deze feedback is dat verveling ons helpt voorkomen dat we kansen missen, oftewel dat we het voordeel mislopen van andere activiteiten die mogelijk beter voor ons zijn. Verveling kan ons ook aanzetten om te leren en onszelf te ontwikkelen, doordat we op zoek gaan naar activiteiten die uitdagender en interessanter zijn.

Nieuwsgierigheid en verveling

Hoewel nieuwsgierigheid ons aanzet tot leren, hebben we verveling ook nodig om te leren. Nieuwsgierigheid kent zijn beperkingen, zoals het leiden tot obsessief gedrag zonder te kijken naar wat we al weten. Verveling daarentegen helpt ons te beseffen wanneer we herhaalde of bekende situaties tegenkomen. Dit kennnen we al, dus we moeten nieuwe uitdagingen zoeken. Onderzoek naar hoe we leren, laat zien dat verveling daarbij een belangrijke rol speelt. Verveling stimuleert ons om te verkennen en nieuwe dingen uit te proberen, wat zowel voor kinderen als volwassenen belangrijk is. Het is een soort evolutionaire eigenschap die ons helpt nieuwe ervaringen op te doen en bereid te zijn risico’s te nemen.

Voorspellingsfouten

Ons brein is voortdurend bezig met het doen van voorspellingen over onze situatie. Dat is nodig omdat we zo onze overlevingskansen vergroten. Als we ons vervelen worden we ertoe aangezet om ons uit de voorspelbare en saaie omgeving te halen. Zo zetten we onszelf weer in een situatie waarin we voorspellingen moeten doen en voorspellingsfouten moeten corrigeren. Een ander belangrijk aspect van verveling is dus dat het ons helpt om fouten in onze verwachtingen te verminderen. Dit is cruciaal voor ons denken: door ons uit voorspelbare en saaie omgevingen te halen, voorkomt verveling dat we stoppen met leren en groeien.

Positieve effecten

Hoewel verveling dus vaak in verband wordt gebracht met negatieve uitkomsten, kan het ook positieve effecten hebben, afhankelijk van de context en afhankelijk van hoe we verveling interpreteren. In rijke omgevingen kan verveling ons helpen om betere keuzes te maken, en nieuwe dingen uit te proberen. In arme omgevingen kan verveling leiden tot onaangepast gedrag, zoals agressie of depressie. Hoe we op verveling reageren, hangt dus af van onze eigen opvattingen over de oorzaken en voordelen ervan.

De functie van verveling

Dus, concluderen de auteurs, hoewel verveling vaak als onaangenaam wordt ervaren en soms tot ongewenst gedrag leidt, speelt het een belangrijke rol in ons leven. Het geeft ons feedback over ons gedrag en onze omgeving, moedigt ons aan om te verkennen, helpt ons kansen te benutten, stimuleert leren, en vermindert fouten in onze verwachtingen. Verveling wijst ons erop dat we ons niet voldoende betrokken voelen bij wat we doen en motiveert ons om iets te veranderen. Ondanks dat het soms negatief kan aanvoelen, is verveling een essentieel onderdeel van ons psychologisch functioneren en persoonlijke groei.