In het boek Contemporary theories of learning  onderscheidt Illeris vier typen leren. Ik vind de indeling in de vier typen leren bruikbaar, omdat je hiermee als trainer of docent bewust kunt nadenken over welke typen leren in de opzet van je training of les mogelijk worden voor je deelnemers en studenten. De vier typen zijn:

Cumulatief of mechanisch leren

Dit type leren kenmerkt zich doordat het een geïsoleerde vorm heeft, het is iets nieuws dat geen relatie heeft met wat de persoon al beheerst. Dit type leren vindt vooral plaats gedurende de eerste paar jaar van iemands leven. Dan is er immers veel nieuws te leren. Maar ook op oudere leeftijd kan dit type leren voorkomen. Bijvoorbeeld wanneer iemand een nieuwe pincode uit zijn hoofd wil leren. Het resultaat van cumulatief leren is dat de persoon de kennis heeft geautomatiseerd. De persoon kan dan de juiste kennis ophoesten wanneer hij in een mentaal vergelijkbare situatie zit als toen hij de kennis opdeed. Daarom wordt dit type leren ook wel conditionering genoemd (behaviourisme).

Dit type leren kenmerkt zich doordat het een geïsoleerde vorm heeft, het is iets nieuws dat geen relatie heeft met wat de persoon al beheerst. Dit type leren vindt vooral plaats gedurende de eerste paar jaar van iemands leven. Dan is er immers veel nieuws te leren.

Oudere leeftijd

Maar ook op oudere leeftijd kan dit type leren voorkomen. Bijvoorbeeld wanneer iemand een nieuwe pincode uit zijn hoofd wil leren. Het resultaat van cumulatief leren is dat de persoon de kennis heeft geautomatiseerd. De persoon kan dan de juiste kennis ophoesten wanneer hij in een mentaal vergelijkbare situatie zit als toen hij de kennis opdeed. Daarom wordt dit type leren ook wel conditionering genoemd (behaviourisme).

In onze trainingen kiezen veel deelnemers ervoor om bepaalde sequenties van vragen uit het hoofd te leren. Als ze dan de term ‘zeven stappen’ of ‘kantelinterventie’ of ‘stuurvraag’ horen, kunnen ze reproduceren hoe deze interventies geformuleerd zijn en hoe ze klinken.

Assimilatie leren

Dit type leren kenmerkt zich doordat nieuwe informatie wordt toegevoegd aan bestaande mentale structuren. Dit type leren vindt veel plaats op school, bijvoorbeeld, waar studenten nieuwe stukjes kennis haken aan alles wat ze al weten. Zo ontwikkelt de student langzamerhand zijn competenties. Het kenmerk van dit type leren is dat de kennis domein specifiek is en alleen makkelijk te reproduceren en gebruiken is wanneer de student zich bevindt in de betreffende context waarin hij de kennis verwierf.

In onze trainingen faciliteren we dat de deelnemers hun bestaande kennis en hun eigen relevante eigen ervaringen kunnen activeren voordat ze met nieuwe brokjes kennis en ervaring in aanraking komen. Zo boekt men vooruitgang in de eigen relevante inhoud en leert met tegelijkertijd de progressiegerichte interventies die helpen om die vooruitgang te realiseren.

Accomoderend of transcendent leren

Bij dit type leren wordt wat de persoon al beheerst in stukjes opgedeeld en worden deze stukjes getransformeerd zodat ze ook in een nieuwe situatie bruikbaar worden. Dit vraagt veel mentale energie en kan als pijnlijk worden ervaren door de student. De student moet bestaande grenzen doorbreken, maar het resultaat is heel waardevol; de student heeft de materie geïnternaliseerd en kan het in allerlei verschillende contexten benutten.

In onze trainingen gebruiken we de principes van deliberate practice. Dat is een manier van oefenen die belastend is voor de deelnemers, omdat ze steeds opzoeken waar ze een prestatieplafond ervaren. Door de manier van oefenen breken deelnemers door hun prestatieplafond heen en doorgronden ze de progressiegerichte principes ook op het niveau van overtuigingen (naast het gesprekstechniekenniveau).

Transformatief leren

Dit type leren behelst transformatie van de persoon, van het Zelf. Er is sprake van een gelijktijdige herstructurering van een heel cluster aan mentale schema’s en in alle drie de leerdimensies (de omgeving, de inhoud en de aanjagers van het leren, zie ook hier). Er is dus een breuk met de bestaande context en de transformatie is diepgaand en veelomvattend. Dit type leren vergt veel mentale energie en als het is volbracht ontstaat er grote mentale en fysieke opluchting. Vaak gaat is de situatie waarin dit type leren aan de orde is een persoonlijke crisis en fundamentele verandering in levensomstandigheden.

Regelmatig geven deelnemers in onze trainingen aan dat de progressiegerichte aanpak ze als persoon heeft veranderd. Laatst zei iemand dat ze positieve feedback kreeg van mensen in haar omgeving, omdat die een verandering in haar ervoeren die ze opvallend vonden. Ze werd als opener, toegankelijker, positiever en inspirerender ervaren dan eerder. Dat merkten niet alleen collega’s, maar ook vrienden en haar gezin en familie merkten dat. Het had ertoe geleid dat ze een voortrekkersrol had gekregen in het creëren van een progressiegericht platform in de organisatie.

]