Perfectionisme in de opvoeding, welke rol speelt het perfectionisme van ouders in de manier waarop ze opvoeden? Perfectionisme kan twee vormen aannemen: een positieve en een negatieve vorm. Bij een positieve vorm van perfectionisme probeert de persoon om te voldoen aan persoonlijke hoge standaards. Bij een negatieve vorm van perfectionisme bekritiseert de persoon zichzelf sterk en probeert hij perfect te zijn om niet te falen, om zo een gevoel van eigenwaarde te behouden. In dit artikel schrijf ik meer over deze twee vormen van perfectionisme en in dit artikel schrijf ik over de onderliggende kwaliteit van motivatie.

Ouderlijk perfectionisme

Mannen die negatief perfectionistisch zijn blijken over het algemeen op een dominante manier met anderen om te gaan en vijandige relaties te ontwikkelen, die gekenmerkt worden door control, manipulatie, wantrouwen en een gebrek aan empathie. Vrouwen die negatief perfectionistisch zijn uiten dat over het algemeen anders dan mannen en stellen zich meer onderdanig op in onderlinge relaties.

Ouders kunnen zelf perfectionistisch zijn en hun eigen perfectionisme kan invloed hebben op hun opvoedstijl en op het ontstaan van perfectionisme bij hun kind. Soenens et al onderzochten deze mogelijke invloed. Hoe speelt het eigen perfectionisme door in de opvoeding van kinderen? En hoe speelt dit door in de ontwikkeling van perfectionisme bij hun kinderen zelf?

Perfectionisme en opvoeding

De onderzoekers bestudeerden:

  1. is negatief perfectionisme bij ouders een voorspeller van een controlling opvoedstijl?
  2. wat is de rol van een controlling opvoedstijl in het overbrengen van negatief perfectionisme in dochters?

In het onderzoek waren 155 vrouwelijke studenten betrokken, met een gemiddelde leeftijd van 19 jaar.

Negatief perfectionisme en controlling opvoedstijl

De onderzoekers hadden de hypothese dat het perfectionisme van de ouders, en dan vooral het negatieve perfectionisme, een voorspeller zou zijn van een controlling opvoedstijl. Mensen die negatief perfectionistisch zijn maken zich zo druk om hun eigen persoonlijke standaards en normen dat dit vaak ten koste gaat van de relaties met anderen. Gegeven deze rigide en niet-flexibele focus op perfecte prestaties is het logisch dat deze mensen ook minder afgestemd zijn op de behoeften van anderen. Bij negatief perfectionistische ouders zou je dus verwachten dat zij minder afgestemd zijn op de behoeften van hun kinderen.

Ouders die negatief perfectionistisch zijn bekritiseren zichzelf voortdurend en ze hebben ook ten opzichte van hun kinderen overdreven en onrealistische verwachtingen. Zo bekritiseren ze hun kinderen veelvuldig en wekken ze schaamte op wanneer hun kinderen niet aan hun hoge verwachtingen voldoen. Hun kind ervaart zo conditionele liefde en psychologische druk in de opvoeding.

Vaders, moeders en dochters

In dit onderzoek bleek dat de moeders zelf dachten dat ze veel minder controlling waren dan hun dochters hen ervoeren. Daarnaast bleek dat ouders die negatief perfectionistisch zijn inderdaad een controlling opvoedstijl aannemen. Dit bleek vooral op te gaan voor vaders. Daarnaast bleek dat dochters zelf ook negatief perfectionistisch werden wanneer hun ouders, en dan vooral wanneer hun moeder, negatief perfectionistisch was (dit draagt zij over via haar controlling opvoedstijl).

Positief perfectionisme in ouders en dochters

Er bleek daarnaast dat de positieve vorm van perfectionisme juist een positief effect had op de dochters. De dochters wiens ouders positief perfectionistisch waren, waren zelf ook positief perfectionistisch. En deze relatie tussen positief perfectionisme bij ouders en positief perfectionisme bij dochters was zelfs sterker dan de relatie bij negatief perfectionisme was.

Perfecte ouders van perfecte kinderen?

In een meta-analyse van Curran en Hill schetsen deze onderzoekers een zorgwekkend beeld van toegenomen perfectionisme onder jong volwassenen en adolescenten. Zij wijzen op drie mogelijke oorzaken van die slechte ontwikkeling. Een van de verklaringen die zij aandragen is de veranderde opvoedstijl van ouders. Maar Soenens et al stellen hun vraagtekens bij deze verklaring, zoals je hier kunt lezen.