Veel mensen hebben er wel eens last van: paniek en angstaanvallen. Het kan heel beangstigend zijn als je een dergelijke aanval krijgt. Heb jij er wel eens last van of ken je iemand die er wel eens last van heeft?

Dan is het boek Rewire your anxious brain, how to use neuroscience of fear to end anxiety, panic or worry misschien iets voor je. Het is de titel van een boek van Pittman en Karle.

In het boek beschrijven de auteurs dat er twee paden zijn in ons brein die leiden tot angstaanvallen. De ene weg loopt via de prefrontale cortex en ontstaat binnen ons bewustzijn door onze angstige gedachten. We maken ons zorgen, hebben angstige gedachten en zo roepen we zelf een paniekaanval op. De andere weg loopt via de amygdala en ontstaat buiten ons bewustzijn door triggers in de situatie. We staan voor een grote groep mensen om een presentatie te geven en opeens overvalt ons een diepe angst en paniek. We weten wel dat er geen gevaar dreigt, maar ons lichaam vertelt ons iets anders.

De meeste therapeuten reiken hun cliënten met paniekklachten hulpmiddelen aan om het pad via de prefrontale cortex te leren beheersen. Dus om rationele gedachten te hebben, anders naar je situatie te leren kijken. Maar heel veel angstaanvallen ontstaan juist door directe activatie van de amygdala. En de amygdala luistert niet naar rationele gedachten van de prefrontale cortex. Want de functie van angst die ontstaat door activatie van de amygdala is juist om het lichaam op de overleefstand te zetten.

Om alle rationele gedachten te overrulen. Om te gaan vechten of vluchten of bevriezen. Dus tegen iemand met paniekaanvallen zeggen dat hij rationeel moet gaan nadenken is onbruikbaar advies. In het boek leggen de auteurs uit dat je je amygdala over angst heen kan helpen en je je prefrontale cortex kunt inzetten om over angst heen te komen, maar dat beiden een verschillende aanpak vergen.

Help je prefrontale cortex over de angst heen
Je prefrontale cortex kan niet rechtstreeks een paniekaanval starten, maar doet dat via de amygdala en andere breinstructuren. Door angstige gedachten kun je via je prefrontale cortex een paniekaanval starten in je amygdala. Als je paniekaanval aan het ontstaan is naar aanleiding van je angstige gedachten, dan kun je het volgende doen:
1. Help jezelf herinneren dat het slechts een gevoel is. Je krijgt geen hartaanval en je word niet gek. Je lichaam reageert juist heel gezond op het gevoel dat het in gevaar is.
2. Maak je geen zorgen over je paniekaanval, maar leid jezelf af. Denk aan wat dan ook, als het maar niet je paniekaanval en je symptomen zijn.
3. Realiseer je dat anderen waarschijnlijk helemaal geen notie hebben van wat er met je gaande is, zij kunnen je verhoogde hartslag niet aan je zien.
4. Maar als je eenmaal volop in de paniekaanval zit, helpen deze prefrontale cortex tips niet en moet je overstappen op het kalmeren van je amygdala.

Help je amygdala over de angst heen
Als je amygdala in een paniek modus is, helpt het niet om tegen jezelf te zeggen dat je moet kalmeren. De amygdala luistert namelijk niet naar je prefrontale cortex maar schrijft in plaats daarvan aan je prefrontale cortex voor dat je moet vechten, vluchten of bevriezen. Dus, waarnaar luistert je amygdala wel? Vier dingen:
1. Diep ademhalen: diep en rustig ademhalen kalmeert je amygdala en de activiteit van je amygdala neemt af
2. Ontspanning van je spieren: gespannen spieren jagen de activiteit van de amygdala aan, dus ontspan je spieren zodat je paniekaanval korter duurt. Ontspan je kaken, je armen, je vuisten.
3. Fysieke inspanning: ga rustig lopen tijdens je paniekaanval, dan verbrand je het teveel aan adrenaline in je lichaam en je lichaam is toch al geneigd om te gaan vechten of vluchten dus kom tegemoet aan die behoefte door een eindje te gaan wandelen of rondjes te lopen op de plek waar je bent en moet zijn.
4. Vermijd de situatie niet. Als je vlucht van de situatie leer je je amydgala dat het inderdaad een terechte angstaanval was, omdat je in gevaar was. Blijf in de situatie en kalmeer en je amygdala leert dat er geen reden tot activatie is. Je amygdala kan namelijk leren van de situatie en je gedrag in de situatie

Verder lezen? Boek
Noot: Volgens de theorie van geconstrueerde emoties is angst en paniek niet zozeer een emotie die getriggerd wordt en altijd samengaat met activiteit rondom de amygdala, maar is angst en paniek een emotioneel concept dat gepaard kan gaan met een grote varieteit aan (brein)activiteit. Hier kun je meer lezen over haar theorie.

]

De functie van verveling. Lin en Westgate gaan in dit Handboek in op de vraag wat de oorsprong van verveling is. Verveling wordt vaak gezien als iets negatiefs, omdat het soms leidt tot ongewenst gedrag, zoals risicogedrag. Mensen kunnen uit verveling agressief worden of depressief. Maar verveling is ook een soort alarmsignaal, dat aangeeft dat we ons niet betrokken voelen bij wat we doen. Dit roept de vraag op: als verveling ons waarschuwt en eigenlijk nuttig is, waarom gaat het dan vaak gepaard met negatief gedrag?

C’est le ton qui fait la musique. Vrijders et al onderzochten hoe de toon waarop iets gezegd wordt ervaren door kleuters en volwassenen. Ze maakten daarbij onderscheid tussen een toon van autonomieondersteuning en een toon van controle. Hoe ervaren mensen een controlerende toon, hoe bereid zijn ze tot samenwerking en hoe dichtbij voelen ze zich dan bij de spreker? En wat is het verschil met een autonomieondersteunende toon?

Defensieve humor. Een teamlid vertelt aan zijn teamgenoten over een energiegevend moment dat hij de afgelopen week ervoer in zijn werk. Hij legt uit dat het hem erg veel energie gaf om te zien dat zijn harde werken achter zijn laptop had geleid tot een goedgeorganiseerd schoolreisje. Veel van de aanwezige teamleden knikten enthousiast en waarderend tijdens zijn verhaal. Maar dan gooit een teamlid er een grap in: ‘Nou, geweldig, applaudiseren allemaal hoor!’ Onmiddelijk beginnen er drie teamleden mee te lachen. Degene die het energiegevend moment inbracht is stil, lacht wat en het gesprek gaat vervolgens verder over andere dingen.

Het verwachtingseffect speelt een grote rol in wat er daadwerkelijk in ons leven gebeurt. In het boek The Expectation Effect beschrijft David Robson de vele manieren waarop onze verwachtingen van invloed zijn op onze ervaringen. Hoe lang we ons voldaan voelen na een maaltijd, hoe we genezen na een operatie of ziekte, hoe snel we ouder worden, hoe medicijnen en placebo’s ons daadwerkelijke herstel beïnvloeden en zelfs wanneer we sterven.

Schriftelijke vragen ter voorbereiding van een gesprek kunnen de kwaliteit van dat gesprek ten goede komen. Een arbeidsdeskundige in onze training progressiegericht werken vertelde de afgelopen week dat zij tegenwoordig twee schriftelijke vragen aan haar cliënten mailt en aan hen vraagt om hun gedachten vast te laten gaan over die twee vragen.

Van typologiefixatie naar werkelijkheid. Lisa Feldman-Barrett nodigt in dit artikel iedereen, wetenschappers en niet-wetenschappers, uit om los te komen van typologiefixatie in de psychologie. Daarnaast pleit ze voor een alternatieve manier van denken over en bestuderen van psychologie. Ze zegt dat we op een andere manier naar de rol van de context in menselijk gedrag moeten kijken.

De (on-)zin van de Duchenne-lach wordt beschreven in een artikel van Krumhuber et al (2022). De auteurs bestudeerden meer dan 20 onderzoeken naar de Duchenne-lach en ze concluderen dat geen enkele studie empirisch bewijs levert dat de Duchenne-lach uitsluitend een indicator is van positief affect en dat alleen een Duchenne-lach authentiek zou zijn.

Being you is geschreven door Anil Seth, neurowetenschapper die zich heeft gespecialiseerd in bewustzijn en perceptie. Dit boek leert ons meer over de biologische basis van bewuste ervaring: wat het is om jou te zijn.

Hoe ervaar je deze situatie? Vragen naar hoe iemand zijn situatie ervaart heeft iets bijzonder elegants. Vragen naar ervaring heeft vermoedelijk zelfs voordelen boven vragen naar gevoelens, gedachten of percepties.