Herken je dat?

Herken je dat? Dat is de vraag die Marlies stelde aan Johan, vlak nadat ze hem negatieve feedback had gegeven. Johan was net begonnen in een nieuwe rol, waar hij plezier in had en waarvan hij dacht dat het lekker liep. Marlies had echter gehoord en gemerkt dat Johan een paar dingen niet goed aanpakte. Herkende Johan dat?

Herken je dat?

Johan mompelde een onverstaanbaar antwoord. Daarop herhaalde Marlies de negatieve feedback in ongeveer dezelfde woorden nog maar eens, en ze voegde er wat opvulzinnen aan toe. Enigszins teleurgesteld eindigde ze haar preekje met: ‘Maar dat herken je dus niet…’

Negatieve feedback

Vanwege de specifieke kenmerken van de situatie deed Marlies er goed aan om de negatieve feedback met Johan te delen: Johan zat in een nieuwe rol, Johan deed dingen die niet correct waren, maar had daar zelf geen zicht op en Marlies had informatie die essentieel was voor het functioneren van Johan. In dergelijke situaties is het geven van negatieve feedback nodig om de gewenste progressie te kunnen bereiken.

Hang yourself

Maar dat negatieve feedback nodig is, wil niet zeggen dat de vraag ‘Herken je dat?’ nuttig en gewenst is. Via de vraag naar herkenning nodigt Marlies Johan eigenlijk uit om ‘zichzelf op te hangen’. Ze houdt hem een spiegel voor en vraagt dan of hij dat beeld ook ziet. Maar Johan dacht juist dat het lekker liep in zijn nieuwe rol. Als hij het zou herkennen, zou hij niet hebben gezegd dat het lekker liep. De vraag ‘Herken je dat?’ voelt voor Johan dan ook als een val die Marlies voor hem zet. Wie stapt er nou vrijwillig in een val?

Geef toe!

Als hij zegt dat hij het herkent, dan zit hij dus immers fout. Heeft hij schuld. Is hij de slechterik. Geef maar toe dat je niet goed bezig bent! Zelfs als Johan hiertoe bereid zou zijn, gaat deze bekentenis samen met negatieve consequenties. Johan krijgt negatieve gevoelens (schaamte? boosheid? irritatie? onzekerheid?), hij vindt de negatieve feedback waarschijnlijk te persoonlijk, te lang duren en onnodig (zie hier). Kijken in een spiegel die iemand anders je voorhoudt en waarin jij een negatieve afbeelding van jezelf moet bekijken en herkennen is niet alleen onaangenaam, het is ook onbehulpzaam voor het boeken van progressie.

Wat er fout gaat + hoe het beter is

Bij negatieve feedback is het herkennen van de negatieve feedback geen voorwaarde voor het kunnen bereiken van verbetering. Moeten toegeven dat je een fout hebt gemaakt kan zelfs averechts werken en leiden tot defensiviteit en het verwerpen van de negatieve feedback. In plaats van te mikken op herkenning, doet Marlies er beter aan te mikken op het geven van informatie over wat er beter moet worden, in combinatie met hoe Johan die verbetering kan aanpakken. Hier kun je meer lezen over wanneer welke feedback effectief is.

Alternatieven

Nadat Marlies de negatieve feedback heeft gegeven doet ze er goed aan Johan de gelegenheid te geven te reageren. Wat zou ze kunnen zeggen, in plaats van te vragen naar herkenning? Hier zijn een paar beter werkende alternatieven, die de agentische betrokkenheid van de feedbackontvanger mogelijk maken:

• wat zijn je gedachten als je dit zo hoort?
• stel je het op prijs als ik je wat informatie geef over wat er beter zou kunnen werken?
• zal ik even met je meedenken wat je kunt doen om het beter te laten lopen?
• xxxx werkt goed om dit soort fouten te voorkomen.
• als je xxxx doet gaat het waarschijnlijk de volgende keer beter.

Herken je dat?

De vraag ‘Herken je dat?’ zit wat mij betreft in dezelfde categorie van vaak goedbedoelde, maar toch licht irritante vragen als de vraag ‘Wat doet dat met jou?‘ en ‘Wat heb je nodig?‘ In plaats van anderen spiegels voor te houden, werkt het vaak beter om te praten in termen van dartboards. Sowieso is het maar de vraag of negatieve feedback passend is in de situatie, want negatieve feedback levert vaak onbedoelde schade op.