Progressiegerichte huiswerksuggesties

Progressiegerichte huiswerksuggesties kun je ontwerpen door gebruik te maken van zes ontwerpcriteria: keuzemogelijkheden, interessant, relevant, overlappend, gevarieerd en uitdagend. In dit artikeltje licht ik die zes kenmerken toe.

Keuzemogelijkheden

Onderzoek van Patall wijst in de richting dat keuzemogelijkheden geven in huiswerk beter werkt dan huiswerk opleggen. Die voordelen liggen zowel op het vlak van motivatie als op het vlak van schoolprestaties. Studenten die de keuze krijgen welk huiswerk ze willen gaan doen geven aan zich meer intrinsiek gemotiveerd te voelen voor het huiswerk. Ze voelden zich ook competenter en ze presteerden beter op de toets die ze vervolgens maakten. Ook bleek dat ze hun huiswerk beter afmaakten dan de studenten die huiswerk opgelegd hadden gekregen zonder een keuze te hebben. Deze effecten konden volledig worden toegeschreven aan de keuzemogelijkheden die de docent de leerlingen gaf, en dus aan de perceptie van de studenten dat de docent hen in hun autonomie ondersteunde. Progressiegerichte huiswerksuggesties kenmerken zich doordat er keuzemogelijkheden geboden worden en er geen huiswerk wordt opgelegd.

Interessant

Een tweede kenmerk van progressiegerichte huiswerksuggesties is dat ze de student in de gelegenheid stellen om diens interesse te volgen. Je kunt er als docent of trainer achter komen waar de interesse van de studenten ligt door bijvoorbeeld de nuttigheidsvragen te stellen gedurende de les/sessie: wat vind je met name interessant en bruikbaar in alles wat we vandaag hebben gedaan? Door goed op te letten waar de interesse van de studenten naar uitgaat kun je zorgen dat je huiswerksuggesties daarop aansluiten.

Relevant

Naast interessant is het ook belangrijk dat de huiswerksuggesties persoonlijke relevantie kunnen hebben voor de studenten. Misschien vindt de student niet alles wat er behandeld wordt even interessant, maar is bepaalde kennis en zijn bepaalde vaardigheden wel relevant voor hem om te gaan leren. Bijvoorbeeld omdat hij die kennis of vaardigheden nodig heeft na de afronding van zijn opleiding, in zijn werk of om de stof in de volgende les te kunnen begrijpen. Progressiegerichte huiswerksuggesties zijn daarom zo ontworpen dat ze persoonlijk relevant zijn.

Overlappend

Een vierde kenmerk van progressiegerichte huiswerksuggesties is dat ze overlappend oefenen mogelijk maken. Bij overlappend oefenen spring je van het ene blokje naar het andere blokje kennis. Overlappende huiswerkopdrachten zorgen ervoor dat de student telkens afwisselt en overspringt van het ene naar het andere onderwerp. Deze manier van oefenen en studeren blijken studenten moeilijk te vinden, maar ze leren er wel beter van. Ze zijn beter in staat om kennisblokjes met elkaar in verband te brengen en nieuwe problemen op een meer geïntegreerde manier te benaderen.

Gevarieerd

Een vijfde kenmerk van progressiegerichte huiswerksuggesties is dat ze gevarieerd zijn in werkvorm. Dat houdt de aandacht beter vast en de student kan zo zijn eigen voorkeur volgen. Sommige suggesties gaan over het lezen van bepaalde artikelen of hoofdstukken in een boek, sommige suggesties over het bekijken van een video of het luisteren naar een podcast, andere weer over het uitproberen van een bepaalde vaardigheid en weer andere over reflecteren op je eigen aanpak. Studenten kunnen zo niet alleen kiezen in welk onderwerp ze zich willen verdiepen, maar ook via welke werkvorm ze dat willen doen. Dat versterkt hun actiekeuze.

Uitdagend

Het zesde kenmerk van progressiegerichte huiswerksuggesties is dat ze uitdagend zijn. Ze dagen de student uit om de grens van zijn huidige competentie op te zoeken en daar te gaan oefenen en studeren. Zo boekt de student progressie in zijn kennis en vaardigheden. Dat komt zijn gevoel van competentie ten goede. Huiswerksuggesties die veel te moeilijk en veelomvattend zijn werken demotiverend en competentie-ondermijnend.

Bij de deur

Een schoolopleider die ik interviewde voor ons boek over Progressiegericht Leidinggeven vertelde zijn ervaring met progressiegerichte huiswerksuggesties: ‘Een van de eerste dingen die ik ben gaan doen nadat ik de progressiegerichte aanpak leerde kennen is keuzemogelijkheden bieden in huiswerk. Ik geef nu huiswerksuggesties. In havo vijf bijvoorbeeld merkte ik dat de mindset bij de leerlingen er eentje was van: ‘Tja, we hebben huiswerk, wat kan ik doen om daar onder uit te komen of met zo weinig mogelijk moeite me ervan af maken zonder dat ik in de problemen kom?’ En ik had vaak zat al gemerkt waar je dan in terecht kunt komen. In het begin van het schooljaar zat ik er dan boven op. Heb je je huiswerk gemaakt heb je je boeken bij je. Ik controleerde dat dan heel scherp. En ik merkte dan steeds dat hoe minder streng ik ging controleren hoe minder ze hun huiswerk maakten of hun boeken mee namen. Ik zag echt een verband tussen controle en huiswerk maken en boeken meenemen. Bij het wegvallen van de controle viel ook de motivatie weg om huiswerk te maken of boeken mee te nemen. Toen ben ik het anders gaan doen en ben ik suggesties voor huiswerk gaan geven. En ik was buitengewoon verbaasd dat bijna alle leerlingen klaar stonden met hun mapje in de hand bij de deuropening van ‘Meneer hier is mijn huiswerk!’ Ze waren er als het ware trots op. En toen ik vroeg hoe ze het hadden gevonden om het huiswerk zo te doen zeiden ze twee dingen. Ten eerste dat je mocht kiezen welke opdracht je nam en ten tweede dat je iets kon kiezen dat bij je past. Dit is zo enorm belangrijk om dit zo te doen, realiseerde ik me toen.’