Motivatie en tweedetaalverwerving

Motivatie en tweedetaalverwerving. Alamer et al (2025) doen in dit artikel verslag van een meta-analyse naar de kwaliteit van motivatie en tweedetaalverwerving. Werkt het goed om cursisten die een tweede taal aan het leren zijn een slechte beoordeling te geven om ze te motiveren om beter te gaan leren? Werkt het goed om te controleren of ze hun huiswerk gemaakt hebben en ze vermanend toe te spreken als ze te weinig studeren? En werkt het om je lesstijl af te stemmen op wat cursisten vanuit hun cultuur ‘gewend’ zijn?

Tweede taalverwerving heeft unieke kenmerken

Motivatie bij het leren van een tweede taal heeft unieke kenmerken die minder aanwezig zijn bij het leren van andere onderwerpen en vakken. Bij het leren van een tweede taal speelt het doel om te integreren in een andere culturele of sociale groep de hoofdrol. Sociaal-culturele dimensies zijn inherent verbonden aan de doeltaal die iemand leert en dat raakt dus aan persoonlijke identiteit en sociale verbondenheid. Daarnaast is taal in een communicatiemiddel, waardoor het leren ervan van nature interactief is. Succes in taalverwerving wordt vaak gemeten aan de hand van de mogelijkheid om betekenisvolle gesprekken te voeren, genuanceerde uitdrukkingen te begrijpen en deel te nemen aan sociale interacties.

Kwaliteit van motivatie

In deze meta-analyse zoomden de onderzoekers in op de kwaliteit van motivatie zoals gedefinieerd binnen de zelfdeterminatietheorie. Het gaat dan om gecontroleerde motivatie en autonome motivatie. Gecontroleerde motivatie betekent dat de cursist de tweede taal leert omdat hij zich onder druk voelt staan. Die druk kan komen van buitenaf, bijvoorbeeld van de docent of de gemeente of van familieleden of klasgenoten. De druk kan ook van binnenuit komen, en dan zet de cursist zichzelf onder druk omdat zijn eigenwaarde afhangt van zijn taalprestaties. Autonome motivatie betekent dat de cursist het interessant en leuk vindt om de tweede taal te leren (intrinsieke motivatie) en/of dat de cursist het niet leuk maar wel waardevol en belangrijk voor hemzelf vindt om de tweede taal te leren (geïnternaliseerde extrinsieke motivatie).

Uitkomstfactoren

In de meta-analyse werd de relatie onderzocht tussen de kwaliteit van motivatie en de taalprestaties (woordenschatkennis en cijfers). Ook keken de onderzoekers naar de emotionele ervaringen van cursisten en dan met name naar angst tijdens het leren van de tweede taal. Dus zowel de vraag hoe de kwaliteit van motivatie samenhangt met hoe goed de cursisten de tweede taal leren als hoe hun psychologische ervaring is tijdens het leren van de tweede taal werd in de meta-analyse bekeken.

Taalprestaties

Uit de meta-analyse bleek dat autonome motivatie positief en matig sterk samenhangt met taalprestaties. Oftewel, als cursisten de tweede taalverwerving interessant en/of waardevol vinden dan verwerven ze die tweede taal beter. Wanneer cursisten zich onder druk voelen staan (extern of intern) dan is dat negatief maar niet significant samenhangend met taalprestaties. Interesse in de tweede taal was het sterkst positief geassocieerd met intrinsieke motivatie. Geïdentificeerde regulatie (ik leer de tweede taal omdat ik het waardevol en belangrijk vindt) was ook positief gerelateerd aan taalprestaties en is bijzonder belangrijk als cursisten minder plezierige aspecten van het leren van een nieuwe taal moeten overwinnen.

Angst

Autonome motivatie is geassocieerd met lagere niveaus van taalleerangst. Als een cursist de tweede taalverwerving interessant en belangrijk vindt, ervaart die minder angst bij het leren van de taal. Maar als cursisten gecontroleerd gemotiveerd zijn ervaren ze schuldgevoelens en hogere niveaus van angst. Autonome motivatie bevordert het psychologisch welzijn, terwijl gecontroleerde motivatie schadelijk kan zijn voor emotionele uitkomsten. Het is heel moeilijk om te leren als je bang bent.

Zet geen druk in

Docenten denken wel eens dat het nodig is om cursisten onder druk te zetten en te controleren om ze zo te motiveren om te leren. Maar gecontroleerde motivatie blijkt zwak negatief gerelateerd te zijn aan taalprestaties. Dus in plaats van dat het helpt om cursisten onder druk te zetten, werkt het negatief op hun taalprestaties en welbevinden. De impact van gecontroleerde motivatie op angst en uiteindelijk op taalprestaties laat zien dat de controlerende prikkels en druk die door docenten en taalscholen wordt ingezet om te “motiveren de taal te leren” niet en zelfs averechts werkt. Het bewijs dat gecontroleerde motivatie samenhangt met verhoogde angst onderstreept de noodzaak om externe drijfveren te beperken en controlerende instructiepraktijken te verminderen.

Dat is nu eenmaal hun cultuur

Heel vaak hoor ik de redenering dat je als docent of coach je lesstijl of coachstijl zou moeten afstemmen op de cultuur van de cursist of coachee. Iemand die in zijn eigen cultuur gewend is aan druk en controle en gehoorzaamheid zou dan in de taalles ook zo tegemoet getreden moeten worden, want die persoon zou geen behoefte hebben aan autonomie. Dit is een onjuiste redenering. Wat iemand gewend is, is niet hetzelfde als wat werkt. Culturele verschillen bestaan, maar zouden niet automatisch ook gevolgd moeten worden en prioriteit moeten krijgen boven het vervullen de universele psychologische basisbehoeften van mensen. Compenseren voor culturele tekortkomingen is een betere manier van rekening houden met culturele verschillen.

Creëer condities voor autonome motivatie

Ondersteun de ervaring van autonomie in de taallessen, dat is een overduidelijke conclusie vanuit deze meta-analyse. Ontwikkel boeiende taken die plezier in taalleeractiviteiten stimuleren en help cursisten om de betekenisvolheid te gaan zien van wat ze aan het leren zijn. Zo kunnen cursisten de tweedetaalverwerving gaan ervaren als een interessant proces en als iets waar ze waarde aan kunnen hecten. Autonomie-ondersteunende onderwijsmethoden zijn bijvoorbeeld:

• Het bevragen en begrijpen van het perspectief van de cursist.
• He.t bieden van keuzevrijheid waar mogelijk
• Het minimaliseren van controlerende feedback.
• Het zorgvuldig opbouwen van taken zodat intrinsieke motivatie en internalisatie kunnen plaatsvinden.
• Het cursisten laten reflecteren op de waarde van het leren van de tweede taal.
• Het geven van een rationale voor leeractiviteiten.