In het boek Autonomy in adolescent development schrijven Pattal en Yang Hooper over keuzemogelijkheden en autonomie.

Drie concepten zijn relevant wanneer we het hebben over keuzemogelijkheden: het bieden van keuzes, het kiezen zelf en de subjectieve beleving van het hebben van keuzemogelijkheid.

Keuzemogelijkheden gaat over het bieden van opties in de betreffende context. Kiezen gaat over het gedrag om een selectie te maken uit diverse opties. De perceptie van keuze gaat over de subjectieve beleving dat je vrije keuzes kunt maken.

Positieve effecten van keuzemogelijkheden

Experimenteel en correlationeel onderzoek laat consequent zien dat het bieden van taakgerelateerde keuzemogelijkheden aan studenten leidt tot de perceptie van autonomie, interesse, plezier in de taak en doorzetten bij tegenslagen. Ook wordt consequent gevonden dat het bieden van keuzemogelijkheden leidt tot toegenomen perceptie dat de taak waardevol is, inspanning, betrokkenheid, betere prestaties en diepgaander leren en een perceptie van competentie.

Nuances

Toch is het niet zo dat keuzemogelijkheden altijd positieve effecten hebben. Er zijn belangrijke nuances te maken. Hier zijn er tien:

1. Adolescenten

Het bieden van keuzemogelijkheden lijkt vooral belangrijk te zijn voor adolescenten die hun zelfstandigheid aan het ontwikkelen zijn. De keuzes moeten passen bij het ontwikkelingsniveau van de persoon, wil er een positieve uitwerking zijn op de kwaliteit van motivatie.

2. Periferie

Ook keuzes in de periferie van de taak (met welke kleur pen wil je schrijven) kunnen een positief effect hebben op de kwaliteit van motivatie, mits deze keuzes worden ervaren als persoonlijk relevant.

3. Competentie

De persoon moet zichzelf al in enige mate competent voelen om de keuzemogelijkheden als motiverend te ervaren en door zelf te kiezen kan de persoon zich ook weer competenter gaan voelen. Studenten die het goed doen op school laten een grotere betrokkenheid zien wanneer ze keuzemogelijkheden krijgen, terwijl studenten die het minder goed doen juist minder betrokken worden wanneer ze keuzemogelijkheden krijgen.

4. Jongere kinderen

Jongere kinderen, die hun cognitieve vaardigheden nog aan het ontwikkelen zijn, kunnen zich sneller overweldigd voelen door keuzemogelijkheden. Ze kunnen dit ervaren als te complex.

5. Volwassenen

Keuzemogelijkheden heeft een sterk positief effect op intrinsieke motivatie bij schoolkinderen en adolescenten, maar in veel mindere mate bij volwassene,. Waarschijnlijk is dit omdat volwassenen al zo vaak keuzes moeten maken, terwijl kinderen en adolescenten juist vaak moeten gehoorzamen aan autoriteitsfiguren.

6. Saai

Specifiek bij taken die saai zijn kan het bieden van keuzemogelijkheden enorm helpen om de taak persoonlijk interessanter en waardevoller te maken.

7. Interessant

Bij taken die op zich al interessant zijn kan het bieden van keuzemogelijkheden juist weer averechts werken. De keuzemogelijkheden kunnen dan een onwelkome afleiding zijn van de interessante taak. Dit geldt vooral wanneer de keuzes eigenlijk niet betekenisvol zijn, en geen mogelijkheid bieden voor zelfexpressie.

8. Irrelevant

Als de keuzemogelijkheden worden ervaren als irrelevant of zelfs als controlling, werkt het bieden van keuzemogelijkheden zelfs averechts.

9. Context

Daarnaast lijkt de context waarin de keuzemogelijkheden worden geboden invloed te hebben op het effect ervan op motivatie. Keuzemogelijkheden bieden heeft waarschijnlijk vooral een positief effect in een context waarin de psychologische basisbehoeften aan competentie, autonomie en verbondenheid ook worden vervuld.

10. Verplicht

Wanneer de adolescent de mogelijkheid krijgt om zich bezig te houden met voor hem interessante en relevante taken, dan heeft dit sowieso een positief effect op zijn zelfregulatie en kwaliteit van motivatie, ongeacht of hij zelf voor het vak heeft mogen kiezen of dat het verplicht is. Een adolescent die een bepaald vak heeft gekozen kan dezelfde mate van autonome motivatie laten zien als een adolescent die geen keuzemogelijkheid kreeg maar het vak interessant vindt.

Optiekeuze en actiekeuze

Hier kun je een artikel vinden over optiekeuze en actiekeuze en intrinsieke motivatie.

]