Het onderscheid tussen begrijpen en hetzelfde vinden
Begrijpen is volgens het woordenboek met het verstand of met het gevoel bevatten wat iemand bedoelt of beroert. Andere woorden zijn aanvoelen, beseffen, bevatten, doorhebben, doorzien, inzien, opvatten, snappen, vatten, verstaan.
Stel je bent progressiegerichte coach en je cliënt zegt:”Ik vind het zo moeilijk om me aan mijn planning te houden”. En stel dat jij zelf ook vaak moeite hebt je aan je planning te houden. In dat geval begrijp je wat je cliënt zegt, omdat je hetzelfde ervaart rondom planning. Als je in reactie op je cliënt zegt:”Ah, ik begrijp het…”, dan betekent je begrijpen het kunnen invoelen van je cliënt. Maar stel nu dat jij zelf juist helemaal geen problemen hebt met het aan je planning houden. En je zegt toch:”Ah, ik begrijp het….”. Is dat dan eerlijk? Begrijp je het wel echt als je het niet zelf ook zo ervaart?
Die vraag werpt zich ook op wanneer je progressiegerichte leidinggevende bent en je bent met een medewerker in gesprek over bijvoorbeeld het belang van goed registreren. De medewerker zegt:”Ik vind registreren een ramp, het leidt me af van alles wat ik wil doen met de cliënten en kost me onevenredig veel tijd”. Als je nu zegt:”Ah, ik begrijp het…”, loop je dan niet het risico dat de medewerker dat ziet als een teken dat je het akkoord vindt dat hij niet goed registreert?
Mijn antwoord op deze dilemma’s is dat er een onderscheid is tussen iets begrijpen en hetzelfde vinden of voelen. Iemands perspectief willen begrijpen betekent dat je je voorstelt dat je door de ogen van die ander naar de werkelijkheid kijkt. Als je door zijn ogen naar de werkelijkheid kijkt zou je hetzelfde zien, want dan had je immers zijn ogen. Je kunt door goed te luisteren naar de ander, vragen te stellen om zijn perspectief en gevoelens te begrijpen en samen te vatten in de woorden van de ander, empathie krijgen voor hoe de ander zijn situatie ervaart. Als je dan zegt:”Ik begrijp het…”, dan bedoel je oprecht dat je kunt invoelen, zien en snappen dat de ander zijn werkelijkheid zo ervaart als hij doet. Dat is iets anders dan dezelfde mening of gevoelens hebben als de ander. Jij houdt je eigen ogen, je eigen gevoelens en perspectieven en je eigen meningen en voorkeuren.
In een progressiegerichte interactie zijn jouw perspectief en het perspectief van de ander beide volledig te erkennen, ook als ze tegengesteld zijn. Het zijn als het ware twee rijstroken waarop je vooruit kunt komen in de interactie. In het voorbeeld van de progressiegerichte leidinggevende klinkt dat zo:”Ah, ik begrijp dat het registreren je afleidt van alles wat je wilt doen met de cliënten… dat is ook de reden waarom ik dit gesprek met je belangrijk vindt…het is namelijk de bedoeling dat je registraties allemaal op tijd en goed in orde komen. De reden daarvan is dat we alleen met goede registraties onze subsidiegelden krijgen en dus door kunnen gaan met onze dienstverlening aan onze cliënten.“
Je kunt het perspectief van de ander pas oprecht erkennen wanneer je de ander begrijpt of moeite doen om de ander te begrijpen. Zonder die oprechtheid ervaart de ander jouw “ik begrijp het..” waarschijnlijk manipulatief en oneerlijk. Je kunt oprecht zeggen “Ik begrijp het…” wanneer die woorden congruent zijn met je gedachten.
4 Reacties
Ik zou duidelijker kiezen om misverstanden te voorkomen.
‘Emapthy is not symapthy’ zeggen de Amerikanen. Als je kijkt naar de techniek van reflective listening (bv Covey en Motivational Interviewing’) dan wordt de ‘ik’ er buiten gehouden. ‘Ik kan me voorstellen dat u dat moeilijk vindt’ wordt dan ‘U vindt het moeilijk’. Door zo direct te spiegelen – reflecteren – maak je gebruik van het feit dat een spiegel geen preek geeft en mensen zich vrij voelen op zo’n opmerking te reageren en zich niet veroordeeld voelen. Bovendien leiden termen als ‘ik begrijp’ en ‘ik hoor je zeggen’ er toe dat mensen zich geobserveerd voelen; bekeken. Empathie is niet bekijken, maar meekijken.
Ja, het volledig aansluiten bij het perspectief van de ander is in de progressiegerichte aanpak een kernaspect en lijkt op wat jij beschrijft. In de progressiegerichte aanpak vindt helemaal geen spiegeling plaats. De coach vat samen in de kernwoorden van de cliënt, zonder zinnen als “ik hoor je zeggen dat…”, “ik zie dat je…” oid. De enige uitzondering is “Ik begrijp dat….” of “Begrijp ik goed dat…”. Vandaar dat ik die er even uitlichtte in deze post. Bedankt voor je reflectie.
eventjes gezocht naar Reflective Listening en Covey, en kwam op dit artikel op FastCompany uit: http://www.fastcompany.com/1727872/using-empathic-listening-collaborate
Het doet me toch even de wenkbrauwen fronsen omdat hij enkele twijfelachtige zaken zegt. Hij spreekt over “linkerbrein / rechterbrein”, wat een typisch voorstel is van mensen die het onderzoek op dat vlak niet kennen. Een beetje verder vermeldt hij “slechts 10% van de communicatie zijn je woorden”, wat aantoont dat hij Mehrabains onderzoek niet kent, maar enkel de populaire misvorming ervan waar Mehrabain zelf zich voortdurend aan ergert (zie bvb hier: http://theeconomyofmeaning.com/2012/06/04/is-93-of-communication-nonverbal-busting-the-mehrabian-myth/ ).
Hij verwijst ook nergens naar onderzoek over zijn bevindingen.
Al deze zaken geven weinig vertrouwen dat Covey’s beweringen goed onderbouwd zijn en niet enkel een aantrekkelijke titel om veel exemplaren van zijn boek te verkopen.
Bedankt, Jozef, ik heb naar aanleiding van jouw reactie het laatste boek van Mehrabian gekocht: non verbal communication