Soms is een doel ononderhandelbaar. In onze maatschappij zijn er verwachtingen en grenzen (belasting betalen is bijvoorbeeld voor (vrijwel) iedereen verplicht). In organisaties, in de klas en in het gezin zijn er soms ook ononderhandelbare doelen. Het is niet de bedoeling om fraude te plegen, om in de klas zo luidruchtig te zijn dat anderen niet kunnen werken en in de meeste gezinnen is het de bedoeling dat ieder gezinslid zijn steentje bijdraagt aan in hetzelfde huis leven.

Klacht of bezwaar

Als doelen ononderhandelbaar zijn, dan heb je een progressieverwachting ten aanzien van de ander. Het komt vaak voor dat die ander naast jouw progressieverwachting een bezwaar of een klacht legt, die hem ontslaat van het voldoen aan de progressieverwachting. De student kan niet rustig aan het werk gaan, omdat de les zo saai is. De medewerker kan zich niet aan de deadline houden, omdat hij het veel te druk heeft. Een zoon of dochter kan de boodschappen niet doen, omdat de zin daartoe ontbreekt.

Neigingen

Onze neiging kan zijn om het bezwaar of de klacht terzijde te schuiven als niet relevant. Niks mee te maken, dat de les zo saai is, je moet stil zijn. Zo druk heb je het nu ook weer niet, je moet je deadline halen. Als je geen zin hebt om boodschappen te doen, dan maak je maar zin.

We kunnen ook een andere kant op neigen, en dat is dat we ons doel gaan proberen te ‘verkopen’ aan de ander. Als je stil bent en aan het werk gaat, dan krijg je na afloop een marsreep. Als je de deadline wel haalt, is dat zo fijn voor jouzelf, want dan krijg je niet allemaal van die boze collega’s meer aan je bureau. Alleen als je boodschappen doet, vind ik je een goede dochter/zoon en als je het wel doet dan ben ik trots op je.

Een derde neiging is om ons doel uit het oog te verliezen. Vinden meer leerlingen deze les saai? Oh, heb je het zo druk, gaat het wel goed met je? Laat maar, als je geen zin hebt doe ik de boodschappen wel zelf.

Effecten

Als je de klacht van de ander terzijde schuift als niet relevant, dan roep je in de ander op dat hij zich wil gaan verzetten tegen jouw progressieverwachting en ook tegen jouzelf. Hij gaat in de aanval (Die andere docent maakt de lessen veel leuker. Jouw voorganger was een veel motiverender leidinggevende, jij zet mij niet in mijn kracht. Jij bent een gemene moeder/vader).

Als je je progressieverwachting gaat proberen te verkopen aan de ander, roep je het reactance effect op (zie hier) en als de ander de voordelen die jij hem schetst niet nodig vindt, dan moet je alsnog eerlijk zijn en uitleggen wat de echte reden is dat de ander moet voldoen aan de verwachtingen. (Ik hoef geen marsreep, want ik hou niet can chocola. Mij maakt het niet uit dat mijn collega’s boos op me zijn. Ik hoef jouw goedkeuring niet).

Als je je doel uit het oog verliest, dan gaat de ander niet aan de progressieverwachting voldoen en word jijzelf aan het werk gezet. (Ja, iedereen vind de les saai, wat gaat u daaraan doen? Ja, ik heb het ontzettend druk en zwaar, kun jij niet even een klus van mij overnemen? Daar sta je weer, in de supermarkt de boodschappen te doen die je zoon/dochter eigenlijk zou moeten halen).

Progressiegericht sturen

Als je progressiegericht stuurt in een situatie van een ononderhandelbaar doel, dan combineer je erkenning met activering. Concreet betekent dit principe dat je altijd eerst aansluit op het perspectief van je gesprekspartner. Oprecht en zonder voorbehoud. Die oprechte erkenning combineer je met activering, door je progressieverwachting in positieve termen uit te leggen en toe te lichten wat het belang is van het bereiken ervan, om vervolgens een vraag te stellen aan de hand waarvan je gesprekspartner gaat nadenken over zijn positieve bijdrage. Activeer je niet en hou je het bij het erkennen, dan zal je gesprekspartner zich wel begrepen voelen, maar boek je geen progressie. Laat je het erkennen achterwege, dan zal je gesprekspartner wel begrijpen wat de bedoeling is, maar niet autonoom gemotiveerd raken om het doel te gaan bereiken.

Het is juist de subtiele combinatie van beide waarmee je progressie boekt.

Training progressiegericht leidinggeven

]