Eruit gestuurd, maar niet gaan. Wat doe je als docent wanneer je een leerling de klas uitstuurt, maar die weigert om te gaan? Deze week oefenden we met een docenten op een MBO-school hoe je progressiegericht kunt omgaan met een dergelijke situatie.

Wanneer

De docenten hadden naar aanleiding van een training progressiegericht werken een paar jaar geleden al met elkaar duidelijk gekregen welke klassenregels ze belangrijk vonden op school en waarom ze die regels belangrijk vonden. Doordat ze allemaal dezelfde regels handhaafden en ook goed konden uitleggen aan de leerlingen waarom ze die regels hanteerden, kwam het nu veel minder vaak voor dat ze een leerling de klas uit moesten sturen. Toch kon het soms voorkomen dat een leerling gedrag vertoonde en bleef vertonen dat verstorend werkte in de les. In een dergelijke situatie kon het sporadisch nodig zijn om de leerling uit de klas te sturen.

Vechten

Maar wat de docenten in een dergelijke situatie niet wilden was dat er een gevecht ontstond met de leerling. Ze realiseerden zich dat het niet ging om winnen of verliezen. Het doel van iemand de klas uitsturen was niet om de leerling dwars te zitten of de leerling zich slecht te willen laten voelen over zichzelf. Het doel van de leerling de klas uitsturen was om ervoor te zorgen dat de les goed doorgang zou kunnen vinden voor alle leerlingen. Daarvoor was het nodig dat het verstorende gedrag van de leerling zou stoppen.

Ego

Een van de docenten had een keer meegemaakt dat een leerling weigerde om te gaan. De leerling hield zich niet aan de klassenregels (alleen water drinken in de klas, niet eten in de klas) en de docent had de leerling al een paar keer gevraagd om zijn eten en drinken weg te bergen. Maar de leerling deed het niet en toen had de docent hem uit de klas gestuurd. Dat weigerde de leerling, en die bleef zitten. De docent voelde in die situatie spanning bij zichzelf. Hij had het gevoel dat zijn autoriteit op het spel stond. Hij realiseerde zich echter dat het niet ging om zijn ego, het ging niet om het winnen van een gevecht. We oefenden vervolgens met progressiegerichte reacties op een leerling die je uit de klas hebt gestuurd, maar die weigert om te vertrekken.

 

Trainingen
Progressiegericht Werken

 

Sturen

De docent kwam op de volgende formulering: ‘Je wilt de klas niet verlaten…dat zeg je vast niet zomaar, wat is de reden dat je in de les wilt blijven?’ De leerling zei: ‘Deze les is belangrijk!’ De docent reageerde: ‘Goed om te horen dat je de les belangrijk vindt. Ik zou je ook het liefst in de les willen kunnen laten blijven. Daarvoor is het nodig dat je je eten en drinken wegbergt, zodat de computers veilig gebruikt kunnen worden. Wat wil je doen, wil je je eten en drinken buiten de klas gaan opeten of wil je je eten en drinken nu wegbergen en in de les blijven?’

Logische consequentie

Bij deze formulering merkt de leerling dat er een logische consequentie zit aan zijn eigen gedrag en dat de docent daar een goede reden voor heeft. De docent probeert de leerling niet te straffen, probeert de leerling zich niet te laten schamen of zich slecht te laten voelen over zichzelf. Mensen kunnen zich immers direct richten op het verbeteren van hun gedrag zonder dat ze zich eerst slecht moeten voelen over zichzelf.

Achteraf

Het is goed denkbaar dat de leerling er voor zou hebben gekozen om zijn eten en drinken weg te bergen en in de les te blijven. Maar wanneer de leerling wel de klas zou hebben verlaten zou de docent ook achteraf een stuurgesprek kunnen voeren. De docenten kwamen op de volgende stuurformulering die in een gesprekje achteraf gebruikt kon worden: ‘Hoe kun je ervoor zorgen dat je je de komende lessen aan de klassenregels houdt, zodat je de hele les kunt meedoen?’

Rebellie

Een leerling die rebellie vertoont voelt zich waarschijnlijk gecontroleerd gemotiveerd in de situatie. Hij voelt zich onder druk staan en komt in opstand tegen degene die de druk uitoefent. Hij gaat precies het tegenovergestelde doen van wat degene die de druk uitoefent van hem eist. De actie zit in de interactie. Wanneer de docent condities creëert waarbinnen de leerling autonoom gemotiveerd kan raken, valt de reden voor rebellie weg. Het klinkt eenvoudig en het is niet moeilijk te begrijpen dat het zo werkt. Maar om het in de situatie voor elkaar te krijgen kan het voorbereiden van lastige gesprekssituaties en het oefenen ervan erg helpen.

 

Trainingen
Progressiegericht Werken