How to have impossible conversations, is de titel van een nieuw boek van Peter Boghossian en James Lindsay. Het boek beslaat 8 hoofdstukken waarin allerlei gesprekstechnieken voor het voeren van onmogelijke gesprekken worden behandeld.

Impossible conversations

Impossible conversations zijn gesprekken waarin de gesprekspartners het totaal oneens zijn omdat ze volledig verschillende overtuigingen hebben. Het zijn gesprekken die we omzeilen en dus vaak juist niet gevoerd worden, of die gevoerd worden op een escalerende en verwijtende manier. Het is niet moeilijk om onderwerpen te bedenken die in de categorie ‘impossible conversations’ zouden kunnen vallen: het klimaat, religie, seksuele geaardheid, politiek, en ga zo maar door.

Good conversations

Hoe kun je dan goede gesprekken voeren over dit soort onderwerpen? In de eerste hoofdstukken worden de fundamenten van het voeren van goede gesprekken beschreven. Het kernthema hier is: maak van je gesprekspartner een partner en geen tegenstander. Dat doe je door te weten wat je doel is met een gesprek, de ander te willen begrijpen (in plaats van te willen winnen), de mening van de ander kunnen erkennen zonder dat te verwarren met ‘ik ben het ermee eens’. Een leuke term die ik in dit deel van het boek tegenkwam was ‘parallel talk’, waarmee wordt bedoeld dat je via het verhaal van je gesprekspartner het over je eigen verhaal gaat hebben. Eenvoudig voorbeeld: iemand vertelt over zijn probleem met een student en jij gebruikt dat voorbeeld als manier om te gaan praten over je eigen probleem met een student. De auteurs raden dit af (ik kan me wel voorstellen waarom ze dit afraden, maar in het boek geven ze geen onderbouwing voor dit advies).

Vijf expertiseniveaus

Vervolgens onderscheiden de auteurs vijf expertise niveaus in het voeren van onmogelijke gesprekken. Beginners moeten de fundamenten van het creëren van partnerschap in een gesprek leren, op master niveau ben je in staat om gesprekken te voeren met ideologen: mensen die niet bereid zijn of niet in staat zijn om hun eigen morele overtuigingen te herzien. Het uitdagen van de overtuigingen triggert bij ideologen dezelfde breinactiviteit als wanneer je in fysiek gevaar verkeert, zo schrijven de auteurs. Daarom is het zo belangrijk om met grote voorzichtigheid te werk te gaan. Twee adviezen zijn:

  1. onderzoek in het gesprek de morele epistemologie (dus hoe ben je tot je overtuigingen gekomen, hoe weet je wat je denkt te weten).
  2. erken en benadruk de intentie van de persoon om een goed mens te zijn

Wat me aanspreekt in impossible conversations

How to have impossible conversations brengt een belangrijke boodschap die me aanspreekt. Het boek is een pleidooi voor ieders bereidheid om de eigen overtuigingen te onderzoeken en bij te stellen. Ik volg op twitter mensen met allerlei verschillende overtuigingen, zodat ik mezelf bloot blijf stellen aan ideeën die spanning in mij oproepen omdat ik ze bijvoorbeeld verwerpelijk vind. Het is kenmerkend voor dat medium dat mensen elkaar direct veroordelen voor fascist of racist of wat dan ook zodra men het met elkaar oneens is, maar ik zie dit labellen van mensen die ‘goed’ of ‘fout’ zijn in allerlei gremia, en als mondiaal. Vaardigheden verwerven om goed in gesprek te komen met mensen die totaal andere overtuigingen hebben als jijzelf is niet alleen prettig (het kan die ruzies op feestjes voorkomen), maar is ook cruciaal om met elkaar progressie te blijven boeken.

Wat me niet aanspreekt in impossible conversations

Hoewel de auteurs beginnen met het advies om het doel van het gesprek voor jezelf heel duidelijk te maken, is de eerlijkheid over wat je doel met een gesprek is niet altijd voldoende aanwezig wat mij betreft. Als het doel van een gesprek is om twijfel bij een ander aan te wakkeren, en je bent daar niet eerlijk over naar de ander, dan praat je niet met open vizier. In een van de laatste hoofdstukken wordt het dan ook ronduit manipulatief. In dat hoofdstuk beschrijven de auteurs wat je kunt doen als je merkt dat een gesprekspartner de interventies om twijfel bij jou op te wekken aan het gebruiken is. Ze geven tips hoe je jezelf kunt wapenen tegen die interventies, door oneerlijke antwoorden te geven. Volgens mij schieten ze hiermee hun nobele doelen die ze eerder in het boek beschreven volledig voorbij en ondermijnen ze die zelfs. Is het doel van het voeren van impossible conversations dan toch om te winnen?