Gestolen focus is de titel van het nieuwste boek van Johann Hari. Ik las dit boek in een adem uit en het is wat mij betreft zeer de moeite waard om het aan te schaffen. De overtuigende inhoud en de toegankelijke schrijfstijl werken activerend om te bedenken wat je eventueel zelf wilt gaan doen om focus te herwinnen.

Belang van focustijd

De belangrijkste factor voor een positieve innerlijke werkbeleving is het boeken van (kleine) betekenisvolle progressie. Dat bleek uit het grootschalige onderzoek van Teresa Amabile en het is de reden voor de titel van haar boek Het Progressieprincipe. Maar vooruitkomen ten aanzien van wat je interessant en/of belangrijk vindt (=betekenisvol) lukt alleen door je te focussen op die betekenisvolle progressie en wanneer je in die focustijd ruimte neemt voor deep work. Veel mensen hebben niet eens een uur per dag tijd voor zichzelf om te focussen. Hari stelt dat onze focus collectief is afgenomen en zelfs bewust van ons gestolen wordt.

12 oorzaken

Hari behandelt in zijn boek 12 oorzaken van onze collectief afgenomen focus. Veel daarvan hebben te maken met onze mobiele telefoon en computers en met onze activiteiten online. De apps die we op onze telefoons hebben zijn zo ontworpen dat we zo lang mogelijk blijven scrollen, want onze aandacht is geld waard. Enerzijds omdat langer op een app blijven ervoor zorgt dat we meer advertenties onder ogen krijgen en anderzijds omdat op de app zo meer tijd krijgt om een zo precies mogelijk profiel van ons op te bouwen (die data worden vervolgens verkocht en benut om ons weer preciezer toegespitste advertenties te voeren). De algoritmes die worden gebruikt in de apps hebben 1 sleutelprincipe: je informatie te tonen waardoor je langer op je telefoon blijft. En, omdat mensen sterker reageren op negatieve dan op positieve informatie, loont het om schokkende, negatieve informatie te tonen. De documentaire The Social Dilemma laat de negatieve consequenties hiervan duidelijk zien.

Wreed optimisme

Nu kunnen we individueel dingen doen om onze focus te proberen te herwinnen en onze online tijd te beheersen, maar dit is wat Hari betreft niet genoeg en misschien zelfs niet eens de belangrijkste plek waarvandaan de oplossingen moeten komen. De apps zijn immers niet gebouwd op het ondersteunen van wat jij wilt bereiken en ze ondersteunen je pogingen om beheerst online te zijn niet. Ze werken die pogingen actief tegen. Hari introduceert de term wreed optimisme; in plaats van omgevingen te bouwen waarin gezond gedrag en gezonde keuzes worden ondersteund, is de boodschap dat we zelf de sleutel tot gezond gedrag in handen hebben. Als we maar gedisciplineerd genoeg zijn kunnen we de verleidingen weerstaan. Hari trekt hier een parallel met de dieet-industrie; we bouwen steden en omgevingen waar mensen niet goed kunnen bewegen en waar junk food goedkoop is en overal te krijgen is, maar verwijten het dikke individuen dat ze zich niet aan een dieet kunnen houden. Het is alsof je op een roltrap die naar beneden gaat probeert om naar boven te komen, en hoewel het sommigen lukt om boven te komen zullen de meeste mensen gedesillusioneerd onderaan die roltrap eindigen.

Toeval

Het toeval wilde dat ik dit boek mee had genomen op een tripje naar een vakantieplekje waar geen enkel telefoonbereik bleek te zijn. De dichtstbijzijnde wifi-plek was 30 mijl rijden langs bochtige weggetjes. Ik wist dit niet van te voren en pas toen we waren gearriveerd realiseerden we ons dat deze vakantiedagen volledig offline zouden worden. Een heel interessante ervaring. Omdat het zo onverwacht was waren we niet voorbereid. Opeens niet meer kunnen communiceren met familieleden, collega’s, geen online nieuws, geen tv. Maar ook alle tijd om het boek Stolen Focus in een ruk uit te lezen en rust omdat je op geen enkele manier gestoord kunt worden of jezelf kunt storen.

Zes veranderingen

Hari geeft geen zelfhulpadvies en concludeert in zijn laatste hoofdstuk juist dat hij ten tijde van het schrijven van dat hoofdstuk veel moeite had met focus. Hij noemt in zijn afsluiting maatschappelijke groepen die al bezig zijn met het herwinnen van focus op collectief niveau. Zelf probeert hij de volgende zes dingen:

  1. Hij gebruikt pre-committment om zo weinig mogelijk van taak te switchen. Dat doet hij onder andere door een Ksafe te gebruiken, een afsluitbaar boxje met een timer waarin hij zijn telefoon gedurende een aantal uren stopt. In die uren kan het boxje niet open.
  2. Wanneer hij merkt dat hij afgeleid is en zich niet goed concentreert vraagt hij zich af welke activiteit hij zou kunnen gaan doen die hem in een flow-state kan brengen (in plaats van zichzelf te verwijten dat hij slap is om zich steeds te laten afleiden).
  3. Hij is zes maanden per jaar niet op social media, in afwisselende blokjes van een paar weken.
  4. Hij staat zichzelf toe om zijn gedachten te laten dwalen, gedurende wandelingen bijvoorbeeld. Want mijmeren is een belangrijk aspect van focus, het leidt tot scherper denken en creatieve ideeën.
  5. Hij kijkt twee uur voor hij gaat slapen niet meer naar een scherm en zorgt voor 8 uur slaap per nacht. (We zijn collectief slechter en korter gaan slapen door ons online-gedrag, en hoe korter we slapen, hoe meer we online zijn, hoe meer geld er aan ons verdiend wordt.)
  6. Hij speelt met de kinderen in zijn familie, geen educatieve dingen, maar vrij spelen zodat zij hun interesses kunnen ontwikkelen en zich kunnen focussen (verliezen) in hun spel.

Focus

Wat zijn jouw gedachten over deze dingen? Heb je behoefte aan meer focustijd? Heb je misschien goede manieren gevonden om je focustijd te beschermen?