Dialoog in de klas

Dialoog in de klas is het onderwerp van een studie van Boheim et al (2020), waarin de progressie van leraren in het voeren van een dialoog in de klas werd onderzocht.

Dialogisch lesgeven

Dialogisch lesgeven kenmerkt zich doordat de leerlingen of studenten actief participeren in de les. Ze brengen hun ideeën naar voren, horen de ideeën van de docenten en verkennen de ideeën van andere leerlingen, en bouwen zo gezamenlijk kennis op. Er is ruimte voor leerlingen om hun vragen en ideeën in te brengen en de docent is niet degene die dominant aanwezig is. De leerlingen zijn actief in plaats van dat ze in een passieve consumptiestand worden geduwd. Onderzoek (zie bijvoorbeeld hier) toont aan dat leerlingen beter gaan presteren wanneer er dialogisch wordt lesgegeven.

Kenmerken dialoog in de klas

Een dialogische manier van lesgeven kenmerkt zich door dat er authentieke open vragen worden gesteld door de docent. De leerlingen worden daardoor aangemoedigd om diep na te denken en hun eigen ideeën te ontwikkelen door te luisteren naar en praten met andere leerlingen. De docent geeft constructieve feedback en behandelt misconcepties en fouten van leerlingen als leermogelijkheden. Zo bouwen de leerlingen een coherente kennisbasis op.

Dialoog en docent

De docent start een dialoog die op vier principes is gebaseerd:

1. gestructureerd en betekenisvol: er is een transparante structuur en een duidelijk leerdoel voor de discussie
2. actief en open: de leerlingen dragen bij aan de dialoog en delen hun ideeën en meningen
3. interactief en cumulatief: de ideeën bouwen op elkaar voort en worden gezamenlijk gecreëerd in een actief leerproces
4. ondersteunend en begeleidend: de leerlingen krijgen betekenisvolle feedback en de docent ondersteunt het stapsgewijs leren via constructieve reflectie op fouten

Persoonlijke ontwikkeling

In de studie volgden de docenten een programma waarin ze leerden om dialogisch les te geven. De duur van het programma was 22 uur. Hun pre- en post-stijl van lesgeven werd onderzocht, zowel via beoordelingen van leerlingen en de docenten zelf als via video-observaties. Door deze onderzoeksopzet werd de progressie die docenten doormaakten in dialogisch lesgeven in ogenschouw genomen. Onderzocht werd of/welke impact de progressie van de docent in dialogisch lesgeven had op hoe de leerlingen de lessen ervoeren, de motivatie van de leerlingen en hun cognitieve betrokkenheid bij de stof en de les.

Progressie

Het bleek dat de grootste impact op motivatie, leerlingperceptie en cognitieve betrokkenheid bij leerlingen werd gevonden wanneer de docent veel progressie boekte in zijn dialogische lesstijl. Bij docenten die voor de interventie al behoorlijk dialogisch lesgaven was weinig progressie te zien en bij hun leerlingen was ook weinig effect te zien. Bij docenten die voor de interventie vooral zelf aan het woord waren in de klas (wiskunde en wetenschapslessen) was de grootste progressie te zien en de wijziging in de stijl van lesgeven had dan ook sterke positieve effecten op de leerlingen van die docenten.

Dialoog in de klas

Uit dit onderzoek blijkt dat dialogisch lesgeven niet alleen een positief effect heeft op de resultaten die leerlingen bereiken, maar dat er daarnaast aanwijsbare positieve effecten zijn op de motivatie van de leerlingen, hun perceptie van hun leeromgeving en hun cognitieve betrokkenheid bij de stof en de les. Met dit progressiegerichte lesboek kunnen docenten hun eigen activerende les ontwerpen.