Slachtoffers beschuldigen dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor het onheil dat ze is aangedaan, is een bekend psychologisch verschijnsel. Dat fenomeen treedt op bij slachtoffers van verkrachting, inbraak, overval, terroristische aanslagen, pesten, maar ook bij kleiner onheil, zoals het in een Hoax trappen. Iemand die is verkracht, is overvallen, satirische afbeeldingen heeft gepubliceerd van Mohammed en daarom is vermoord of in een hoaxvalkuil is getrapt, is er zelf schuldig aan, is de gedachte achter victim blaming.Klik hier om meer te lezen

“Thin slicing” zijn dunne plakjes gedrag waarop we onze indruk van iemand anders baseren. In 1993 publiceerden Ambady en Rosenthal een artikel waarin ze aantoonden dat mensen goed in staat zijn om de juiste conclusies over iemand te trekken op basis van niet meer dan hele korte videoclips van die persoon. Het geluid was ook nog eens weggehaald, dus de indrukken werden gevormd op basis van het non-verbale gedrag.

Klik hier om meer te lezen

De titel van het boek Blinds spots, why smart people do dumb things van Madeleine van Hecke  trok me aan, omdat ik benieuwd was naar haar uitleg waarom intelligentie niet altijd samengaat met rationaliteit.

Klik hier om meer te lezen

Hier kun je lezen dat in de huidige Achievement Goal Theory onderscheid wordt gemaakt in de volgende doelen:

Klik hier om meer te lezen

Negatieve emoties, zijn die slecht? Natuurlijk willen de meeste mensen zich liever blij en opgewekt en gelukkig voelen dan verdrietig, down en ongelukkig. Als je je een periode niet blij en gelukkig voelt, kun je het gevoel hebben dat je iets fout doet; er zijn zoveel mogelijkheden om je leven in eigen hand te nemen, waarom lukt het je dan niet om steeds blij op te staan en vrolijk de dagen door te komen?

Klik hier om meer te lezen

Mensen zijn geneigd om overdreven positieve ideeën te hebben over hun eigen competentieniveau ten aanzien van veel intellectuele en sociale domeinen. En mensen die een laag competentieniveau hebben, nemen niet alleen veel vaker verkeerde beslissingen en maken niet alleen veel vaker fouten, ze missen ook nog eens de metacognitieve vermogens om hun foute beslissingen te herkennen. Mensen die bijvoorbeeld in het laagste kwartiel presteerden op tests in grammatica, humor en logica, overschatten hun eigen competentie overmatig. Zo dachten ze zelf dat ze op het 62ste percentiel scoorden, terwijl hun daadwerkelijke score op het 12e percentiel lag.

Klik hier om meer te lezen

Het Ikea-effect is een interessant fenomeen. In de jaren 50 kwamen er cakemixen op de markt die, tot grote teleurstelling van de bedenkers ervan, bijzonder slecht verkochten. Allerlei andere kant- en-klaarmixen deden het prima, maar cakemixen niet. In een poging om te begrijpen wat daarvan de reden was, ontstond de ei-theorie, zoals Dan Ariely die noemt.

Ei-theorie

In de kern is dat het idee, dat wanneer mensen alleen maar wat water hoeven toe te voegen aan de kant en klaar mix, ze niet echt trots kunnen zijn op het eindproduct, ook al smaakt het nog zo lekker en ziet het er nog zo mooi uit. Dus, men haalde eieren uit de kant-en-klaarmix en mensen moesten nu zowel melk als ei toevoegen om de cake te kunnen maken.

Ei eruit

Het resultaat? De cakemixen werden veel populairder en werden veel beter verkocht. Dit voorbeeld bracht Dan Ariely op een idee voor een experiment. Hij liet mensen origami maken onder twee condities. In de ene conditie waren er duidelijke instructies hoe de origami gebouwd moest worden en in de tweede conditie waren de instructies weggehaald en moesten mensen zelf bedenken hoe ze de origami figuren in elkaar moesten zetten.

Experiment

In beide condities werd aan de deelnemers gevraagd hoe mooi ze de origami zelf vonden en hoe mooi ze dachten dat anderen (die geen origami hadden gemaakt) de origami vonden. Het bleek dat de mensen die de origami hadden gemaakt zonder instructies, zowel zelf vonden dat hun eigen origami prachtig was als ook inschatten dat anderen (die de origami niet hadden gemaakt) het prachtig zouden vinden.

Instructies

De mensen die de origami hadden gemaakt met instructies, waren ook heel tevreden over hun product en schatten ook in dat anderen het net zo mooi zouden vinden, maar in mindere mate dan de mensen die de origami zonder instructies hadden gemaakt. In werkelijkheid vonden de mensen die de origami beoordeelden de producten helemaal niet zo mooi, en logischerwijze vonden ze de origami die was gemaakt zonder de instructies lelijker dan de origami die was gemaakt met instructies.

Het Ikea-effect

Dan Ariely noemt dit het Ikea-effect; als je iets zelf  hebt gebouwd en dat heeft je moeite gekost, heeft dat tot effect dat je er meer van gaat houden en het meer gaat waarderen. Als je een Ikea meubel aanschaft dan moet je je best doen om het zelf in elkaar te zetten en soms is dat ingewikkeld en moet je het weer uit elkaar halen en opnieuw beginnen. Het resultaat is dat je meer van je meubelstuk gaat houden. Je bent er trotser op dan wanneer iemand een kant-en-klaarmeubel simpelweg in je kamer zet.

Produceren

Zowel in de onderwijssetting als in organisaties is het handig om het Ikea-effect te kennen en benutten: zorg dat mensen zelf iets kunnen produceren en zorg ervoor dat hun taken complex genoeg zijn om trots te kunnen zijn op hun product. Zelf iets kunnen ontwikkelen en maken dat je als moeilijk ervaart, zorgt voor werkvoldoening.
]

Trots: leidt het tot beter presteren of tot agressie? Als je je trots voelt, dan kan dat ertoe leiden dat je beter gaat presteren maar het kan er ook toe leiden dat je je agressiever gaat gedragen. Hoe werkt dat?

Klik hier om meer te lezen

Replicatiestudies zelf onjuist? In 2017 claimde een groep van 270 wetenschappers, die zichzelf de Open Science Collaboration noemen, dat ze hadden geprobeerd om 100 psychologische studies te repliceren en dat dit in meer dan de helft van de gevallen niet was gelukt. Het deed veel stof opwaaien en er ontstond een replicatie-crisis in de psychologie. Veel twijfels over de kwaliteit van psychologisch onderzoek en over wat we kunnen geloven van de onderzoeksresultaten van veel psychologisch onderzoek.

Zelfbeeld is belangrijk voor je welbevinden. Hoe werkt dat mechanisme van de impact van je zelfbeeld op je welbevinden?

Klik hier om meer te lezen