Bij voorkeur vriendelijk, en in elk geval niet onaardig, boos of gemeen
Bij voorkeur aardig. En in elk geval niet onaardig, boos of gemeen. Dat is een van de kenmerken van de progressiegerichte gesprekstechnieken. Progressiegerichte communicatie kun je herkennen doordat:
- de gesprekspartners elkaars perspectief erkennen en respect hebben voor elkaars perspectief.
- de gesprekspartners zich gelijkwaardig opstellen, zichzelf niet boven de ander stellen, maar in plaats daarvan de expertise en kennis die bestaat te hanteren als kennis die als het ware tussen hen op tafel ligt.
- de gesprekspartners zich niet ergeren wanneer de ander denkt heel veel te weten over een onderwerp terwijl dat niet het geval is, omdat ze zich realiseren dat de ander op dat moment niet overziet welke kennis hij allemaal mist. In plaats daarvan helpen de gesprekspartners elkaar om metacognitieve skills te verwerven om hun eigen kennis realistischer in te kunnen schatten en te verbeteren.
- de gesprekspartners sociale invloed gebruiken als tegenwicht tegen de equality bias, zodat ieder zonder gezichtsverlies kan aanhaken op elk moment in het gesprek.
- de gesprekspartners subtiele kleine interventies gebruiken in plaats van de ander op luide toon te proberen te overtuigen van zijn ongelijk of het eigen gelijk.
- de gesprekspartners het weerlegprincipe gebruiken om mythes en onjuiste
overtuigingen te weerleggen. - de gesprekspartners bescheiden blijven en bereid zijn toe te geven dat ze het zelf niet bij het juiste eind hebben en ze dus hun eigen mening moeten bijstellen.
- de gesprekspartners bij voorkeur vriendelijk communiceren, en in elk geval niet onaardig, agressief of gemeen
Bij voorkeur vriendelijk
Vriendelijk communiceren is niet hetzelfde als positief doen terwijl je het niet meent, complimentjes geven om te slijmen, een appel doen op persoonlijke loyaliteit of paaien. Vriendelijk communiceren betekent dat je oprecht aardig denkt over de ander en daardoor op een vriendelijke toon spreekt. Die vriendelijke toon hoef je niet als bestudeerd trucje te oefenen, want als je vriendelijke gedachten hebt is je toon en je non-verbale houding automatisch ook vriendelijk.
Woorden
Vriendelijk communiceren kun je ook merken aan de woorden die iemand gebruikt: geen of weinig negatieve woorden en vriendelijke erkennende tussendoorwoordjes (dank je wel, ik begrijp het, logisch dat je dat nu zo zegt, begrijpelijk dat je dat niet wilt et cetera). Het achterwege laten van negatieve woorden is verstandig omdat minnetjes op iemand afvuren leidt tot minnetjes terugkrijgen. Je kunt eenvoudig van minnetjes, plusjes maken door je formuleringen om te buigen voor je je mond open doet. De tussendoorwoordjes maken het gesprek rustig en respectvol en je gesprekspartner voelt zich erkend, waardoor hij zich open stelt.
Vriendelijk communiceren is trouwens ook niet hetzelfde als toegeven of zeggen dat je hetzelfde vindt, zie ook hier.
Niet onaardig, boos of gemeen
Soms is vriendelijk communiceren niet het belangrijkste om te doen. Als er iets compleet dreigt mis te gaan, is het belangrijk om de ander te laten merken dat er urgentie is.
Een kind dat zijn hand dreigt te branden aan een hete oven heeft er meer aan wanneer je met urgentie in je toon zegt:’niet aanraken!’ dan dan het kind er wat aan heeft als je teveel tijd neemt om te communiceren en op rustige toon zegt:’Lieve Marietje, hoe kun jij ervoor zorgen dat je voorzichtig bent met vuur?’
Urgent
Hoewel in urgente situaties een vriendelijke toon geen prioriteit heeft, is het ook dan niet effectief om onaardig, boos of gemeen uit de hoek te komen. Onaardig is: ‘Oh, jij bent zo onhandig! Doe je het weer fout!’. Boos is: ‘Ik erger me kapot dat jij nu weer zelfde fout hebt gemaakt’ en gemeen is: ‘Hou maar op, dat wordt nooit wat met jou, jij bent gewoon te dom voor dit werk’.
Schade
Onaardige, boze of gemene opmerkingen zijn ongewenst omdat ze schade berokkenen tussen de gesprekspartners. De verbondenheid staat onder druk, men neemt afstand van elkaar. De pijn die ons wordt aangedaan voelen we als heftiger dan de pijn die we een ander aandoen, zie ook hier.Daardoor zijn we geneigd om defensief te worden als de ander kritiek heeft of boos is, en zijn we geneigd om zelf ook een sneer te gaan uitdelen. Zo hebben de gesprekspartners het al snel niet meer over het inhoudelijke onderwerp, maar worden al hun aandacht in beslag genomen door de manier waarop de ander tegen hen praat. Dat leidt tot stagnatie.
Lollig gemeen
Een manier van onaardig (of zelfs gemeen) communiceren die ik regelmatig tegenkom is, zoals ik dat noem ‘lollig gemeen’. Onder het mom van een grapje worden dan de meest nare dingen gezegd. Vervolgens lacht degene die het zegt er hartelijk om en als de ontvanger van de als-grapje-verpakte-rotopmerking niet mee lacht is hij een spelbreker die niet tegen een grapje kan. In teams kan dat leiden tot een competitief sfeertje waarin men elkaar voortdurend afzeikt en vliegen afvangt.
]