Een kind dat weinig zelfvertrouwen heeft roept in ouders en docenten vaak op dat zij het kind zelfvertrouwen willen geven. Je bent geweldig, je ben echt heel slim, je bent zo’n goede tekenaar et cetera. Met dergelijke complimenten proberen de volwassenen rechtstreeks de onzekerheid van het kind te weerleggen.

Laag zelfvertrouwen

Lange tijd is gedacht dat bij kinderen met een laag zelfvertrouwen elk compliment goed werkt om hun zelfvertrouwen op te krikken. Later werd duidelijk dat er een verschil moet worden gemaakt tussen procescomplimenten (goed getekend zeg!) en persoonsgerichte complimenten (jij bet een goede tekenaar!) en algemene complimenten (mooie tekening!). Uit onderzoek van o.a. Carol Dweck blijkt dat een procesgericht compliment, in tegenstelling tot een persoonsgericht compliment, een groeimindset opwekt. Meer lezen over groeimindset kan in dit boekje.

Persoonsgerichte complimenten

Het blijkt dat volwassenen meer geneigd zijn om kinderen met een laag zelfvertrouwen persoonsgerichte complimenten te geven. Dat zijn complimenten die gaan over de persoon zelf (diens intelligentie, persoonlijkheid, aangeboren talenten). Ze denken bewust of onbewust dat het prijzen van de persoonskenmerken een directe en precieze tegenhanger is voor het lage zelfbeeld van het kind.  Het kind voelt zich onzeker over zichzelf (ik ben niet zo slim), dus ik geef een compliment over het zelf (jij bent juist wel heel slim).

Brummelman

Uit onderzoek van Brummelman et al blijkt dat:

  1. Volwassenen meer geneigd zijn kinderen met een laag zelfbeeld persoonsgerichte complimenten te geven en minder algemene complimenten en procescomplimenten
  2. Volwassenen meer geneigd zijn kinderen met een hoog zelfbeeld procesgerichte complimenten en algemene complimenten te geven
  3. Kinderen met laag zelfvertrouwen, die een persoonsgericht compliment hebben gekregen (je bent geweldig!) en daarna falen op diezelfde taak, zich meer schamen voor hun faalprestatie dan kinderen met een laag zelfvertrouwen die een procescompliment hebben gekregen (je hebt het goed gedaan!) en daarna faalden op diezelfde taak

Neerwaartse spiraal

Kortom; persoonsgerichte complimenten dragen bij aan een zichzelf versterkende neerwaartse spiraal van zelfondermijning bij kinderen met een laag zelfbeeld. Volwassenen zijn juist geneigd om kinderen met een laag zelfbeeld meer persoonsgerichte complimenten te geven. Kinderen met een laag zelfbeeld zijn extra gevoelig voor persoonsgerichte feedback, ze focussen zich meer op zichzelf en op hun onzekerheden en zijn extra gevoelig voor de oordelen van belangrijke anderen. Het gevoel van conditionele waardering kan hier ook een rol bij spelen; ik word alleen gewaardeerd als mens wanneer ik goed presteer. Als kinderen met een laag zelfbeeld falen, dan zijn ze sterker geneigd dit toe te schrijven aan hun negatieve persoonskenmerken (ik ben te dom) in plaats van aan hun aanpak (ik heb niet de juiste strategie gevolgd).

Zelfvertrouwen erin pompen

Zelfvertrouwen ‘erin pompen’ via persoonsgerichte complimenten, verlaagt dus het zelfvertrouwen bij kinderen die er toch al weinig van hebben.  Voor alle kinderen geldt dat procesgerichte complimenten beter werken dan persoonsgerichte complimenten, maar voor kinderen met een laag zelfbeeld lijkt het negatieve effect van persoonsgerichte complimenten nog sterker te zijn.

Laag zelfbeeld

Dus, volgende keer dat je merkt dat een kind een laag zelfbeeld heeft, volg dan niet je intuïtieve neiging om het kind gerust te stellen met een persoonsgericht compliment. In plaats  daarvan kun je beter een groeimindsetinterventie gebruiken.

]