Stop ik of ga ik door? Een vraag die zich in allerlei situaties kan aandienen. Soms gaat het om onbeduidende zaken, soms juist om betekenisvolle dingen. Blijf je in je huidige baan of ga je solliciteren? Ga je naar dat etentje of blijf je thuis? Ga je door met die opleiding of gooi je de handdoek in de ring? Blijf je naar pianoles, tennisles, fitness of squash gaan of stop je ermee?

Als het overduidelijk is wat je wilt gaan doen heb je weinig tijd nodig om een knoop door te hakken. Maar soms is het niet zo helder voor je wat je nu wilt. Er zijn voors en tegens en je kunt de situatie van allerlei kanten bekijken. Hoe maak je dan een keuze?

Onbeduidend of betekenisvol

Als het gaat om keuzes die in je eigen ogen onbeduidend zijn, is het jammer om veel tijd te besteden aan het nemen van een beslissing. Of je al dan niet naar dat feestje gaat, koffie of thee gaat drinken, dat nieuwe pak wel of niet koopt, bijvoorbeeld, kan een onbeduidende beslissing voor je zijn.

Maar diezelfde onderwerpen die in de ene situatie of voor de ene persoon onbeduidend zijn, kunnen op een ander moment of voor een andere persoon juist betekenisvol zijn. Of je al dan niet naar dat feestje gaat kan voor iemand die zich eenzaam voelt juist een betekenisvolle keuze zijn. Voor iemand die op zijn gezondheid moet letten kan de keuze wat hij gaat drinken betekenisvol zijn in plaats van onbeduidend.

Kortom: de eerste vraag die van belang is, is: ‘is dit een onbeduidend of een betekenisvol onderwerp voor me?’

Onbeduidend

Gaat het om een onbeduidend onderwerp en moet je toch een keuze maken, dan kan het opgooien van een muntje effectief zijn. Het muntje beslist of je doorgaat of stopt en zo besteed je de minste tijd en aandacht aan de keuze. Je kunt je aandacht vervolgens richten op betekenisvoller onderwerpen. Laat het muntje de keuze voor je maken en spreek met jezelf af dat je die keuze gaat uitvoeren, zonder nog verder na te denken.

Betekenisvol

Of gaat het juist om een betekenisvol onderwerp?

Laatst sprak ik iemand die de afgelopen acht jaar allerlei verschillende banen had gehad, maar elke baan na korte tijd zat was. Hij had net ontslag genomen bij een organisatie waar hij juist al zijn hoop op had gevestigd dat het dit keer de juiste keuze zou zijn. Hij durfde nauwelijks meer een sollicitatiebrief te gaan schrijven, bang als hij was dat het weer niet de goede keuze zou zijn. Zou hij misschien maar beter kunnen stoppen met solliciteren? Of moest hij doorgaan met zoeken naar een passende werkkring?

Iemand anders die ik sprak was net gestart met een nieuwe opleiding. Hij wilde graag leraar worden, omdat hij een bijdrage wilde leveren aan de oplossing van het grote maatschappelijke schaarsteprobleem, maar de opleiding hield geen enkele rekening met zijn werkervaring en viel hem enorm tegen. Hij ging met tegenzin naar de, in zijn ogen, kinderachtige en zinloze lessen, en vroeg zich af of hij door moest zetten of beter kon stoppen.

Dit soort keuzes zijn betekenisvol, omdat ze behoorlijke impact hebben op je levensloop, veel aandacht en tijd vergen en een grote investering vragen.

Belangrijke opbrengst?

Als het gaat om betekenisvolle keuzes, in de zin van een grote impact en investering, dan kan het helpen om allereerst te onderzoeken of het doorgaan met de activiteit een belangrijke opbrengst heeft voor je. Wat is je rationale voor het doen van de activiteit? Waartoe doe je je werk? Waartoe ben je bezig met die opleiding? Wat levert het bijwonen van dat feestje op? Wat is het belang van het doen van die squashles?

Geen belangrijke opbrengst

Als je geen antwoord kunt vinden op de vraag naar de rationale, is dat een teken dat je wellicht beter kunt stoppen met de activiteit. Er is dan immers geen ‘waartoe’ die de aandacht en energie de moeite waard zou maken.

Wel een belangrijkste opbrengst

Dus, wanneer je erachter komt dat de opbrengst eigenlijk niet zo belangrijk voor je is, kan het een goede beslissing zijn om te stoppen met de activiteit. Maar als de opbrengst wel belangrijk voor je is, kun je beter een ander pad volgen.

De persoon met de acht verschillende functies vond het verdienen van zijn eigen geld, het financieel onafhankelijk zijn, dusdanig belangrijk dat hij wel door wilde gaan met solliciteren. Naar dat feestje gaan kan belangrijk zijn als je wilt investeren in je vriendschappen. Een kop thee drinken kan belangrijk zijn wanneer je je alcoholinname wilt beperken vanwege je gezondheid.

Hoe kun je het waardevol en interessant maken?

Als je hebt besloten dat je wilt doorgaan met de activiteit, omdat je uit bent op een belangrijke opbrengst, dan is dat al progressie. Maar het hoeft toch nog niet zo te zijn dat je ook al direct een hoge kwaliteit van motivatie hebt. Als je jezelf onder druk zet, alleen uit bent op de beloning of het vermijden van problemen, dan is het moeilijker om door te zetten bij tegenslagen, ben je oppervlakkiger met de activiteit bezig en maak je je er snel van af.

De persoon die vond het belangrijk vond een baan te hebben en geld te verdienen, merkte bijvoorbeeld dat de gecontroleerde motivatie waarmee hij nu zijn sollicitatiebrieven schreef was averechts werkte. Hij voelde inwendige druk, voelde zich een loser en hij vertoonde vluchtgedrag. Morgen zou hij weer nadenken over solliciteren, vandaag moest de hond nodig wat aandacht. Met die inwendige druk kwam er weinig goeds uit zijn handen.

Als je hebt besloten om door te gaan, is dat vooral effectief wanneer je autonoom gemotiveerd bent om door te gaan. Dat kun je bereiken door twee vervolgvragen te stellen: hoe kan ik de activiteit waardevol maken en hoe kan ik die interessant maken?

Waardevol

Een activiteit wordt waardevol voor je wanneer die in lijn ligt met je belangrijke persoonlijke principes en overtuigingen. De persoon die het belangrijk vond om te blijven solliciteren kwam erachter dat de functies waarop hij steeds solliciteerde niet in lijn lagen met zijn principes en overtuigingen (hij zat steeds in marketing en communicatie functies, terwijl hij een dierenartsopleiding had gedaan omdat hij zo begaan was met de gezondheid van dieren). Hij verlegde zijn koers en begon op zoek te gaan naar functies die meer in lijn lagen met wat hij waardevol vond.

Interessant

Een activiteit wordt interessant voor je wanneer die aansluit bij wat je leuk vindt, wat je energie geeft en wat je boeit. Een activiteit die interessant is hou je lang vol en je gaat effectief om met tegenslagen. De persoon ging het solliciteren an sich interessanter maken voor zichzelf, door zich te focussen op ‘leren wat werkt bij solliciteren’. Doordat hij zijn focus verlegde van ‘ik moet een baan’, naar ‘ik wil leren solliciteren’ werd het proces stukken interessanter voor hem.

Niet waardevoller en interessanter te maken

De persoon die aan de lerarenopleiding was begonnen kwam erachter dat de opleiding niet waardevol en interessant genoeg voor hem te maken viel. De manier van opleiden sloot dusdanig niet aan bij zijn kennis en ervaring dat hij de lessen niet waardevoller kon maken voor zichzelf. De werkvormen en detailvoorschriften die hij moest volgen doodden alle interesse in de vakinhoud bij hem.

Hij vond het nog steeds belangrijk om een maatschappelijke bijdrage te leveren, maar hij bedacht dat dit niet noodzakelijkerwijze via de lijn van de lerarenopleiding hoefde te gaan. Hij besloot te stoppen met de opleiding en in plaats daarvan op zoek te gaan naar andere manieren om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van jonge mensen. Een manier die voor hem waardevoller en interessanter was.

]