Reflecteren op je mindset, dat is een van de manieren waarop je een groeimindset bij jezelf kunt stimuleren en een statische mindset kunt ombuigen naar een groeimindset. Een groeimindset heeft veel voordelen en als je iets wilt of moet gaan leren, is een groeimindset een voorwaarde om vooruit te komen. Het herkennen van je eigen overtuigingen, je eigen mindset – is de start van het ontwikkelen van een groeimindset.

Onbewust

Maar de moeilijkheid daarbij is dat je overtuigingen veelal onbewust zijn. Ze zijn in de loop van je leven zo ingesleten dat je ze niet meer zo gemakkelijk zelf herkent. Je beoordelingen van situaties, van anderen én van jezelf vinden snel en automatisch plaats. Je wordt voorgesteld aan een hoogleraar en je gaat er direct van uit dat die persoon wel erg intelligent zal zijn. Je hoort dat je nieuwe collega een herintredende vrouw van 58 is en je gaat er direct van uit dat ze wel erg onhandig met computers zal zijn. Door te reflecteren op concrete voorbeelden kun je je onbewuste overtuigingen herkennen en ombuigen.

Neem een concreet voorbeeld in gedachten

Heb je iemand weleens beter zien worden in iets, terwijl de mensen in zijn omgeving dat niet van hem hadden verwacht? Het kan iemand zijn uit je jeugd of je werkomgeving, het kan ook jezelf betreffen. Als je het voorbeeld in gedachten hebt, denk dan eens door aan de hand van de volgende vragen:

  1. Wie was dit en waarin werd deze persoon tegen de verwachting in toch beter?
  2. Waaraan kon je merken dat de mensen in zijn omgeving niet van hem verwachtten dat hij het kon leren?
  3. Waaraan kon je merken dat de persoon toch aan het leren was en er beter in werd?
  4. Hoe denk je dat die persoon het voor elkaar heeft gekregen om er toch beter in te worden?
  5. Op welke gedachten brengt dit voorbeeld je over de ontwikkelbaarheid van capaciteiten?

Wees je bewust van wat je denkt

Om je bewust te worden van je overtuigingen, helpt het ook om je gedachten hardop uit te spreken. Word je bewust van wat je tegen jezelf zegt als je faalt of goed presteert, en van wat je tegen jezelf zegt als je iemand anders goed ziet presteren of ziet falen. Wat denk je als je zakt voor je examen? Wat denk je als je collega een fout maakt? Wat denk je wanneer je je erg moet inspannen om iets te begrijpen? Wat denk je wanneer iets voor jou glashelder is, terwijl je collega het niet kan volgen?

Op het moment dat je die gedachten voor jezelf hardop uitspreekt, begin je je overtuigingen te herkennen. Heb je gedachten zoals: ‘Ik kan dit gewoon niet’, ‘Mijn collega is zo’n traag type’, ‘Daar heb ik een talent voor’ of ‘Dit zou ik met mijn IQ toch gewoon moeten kunnen?!’, dan getuigt dat van een statische mindset.

Zijn je gedachten gericht op leren, op de aanpak en op de inhoud van waar je mee bezig bent zoals: ‘Ik begrijp het nog niet goed’, ‘Mijn collega heeft dat goed aangepakt zeg, eens vragen hoe ze dat voor elkaar heeft gekregen’ of ‘Ik vind het knap lastig wat ik probeer te bereiken, dus ik heb het juiste niveau van uitdaging te pakken’, dan getuigt dat van een groeimindset.

Verander actief wat je denkt

Ben je je bewust van je gedachten, dan kun je ook bewust kiezen voor andere gedachten. Dus probeer de statische-mindset-gedachten die je bij jezelf herkent, eens om te buigen naar groeimindset-gedachten. Als je denkt: ‘Ik kan dit niet’, verander het dan eens in: ‘Ik kan dit nóg niet’. Verander de gedachte: ‘Mijn collega is niet in de wieg gelegd voor inspirerende presentaties’ eens in: ‘Mijn collega moet nog meer leren op het gebied van inspirerende presentatietechnieken’.

Als je denkt in termen van aangeboren intelligentie en talenten, schakel dan om naar denken in termen van ontwikkelbare vaardigheden. Dus in plaats van: ‘Ik ben niet intelligent genoeg voor wiskunde’, denk je: ‘Wiskunde is moeilijk en ook ik kan er beter in worden als ik veel oefen’.

Denk je in termen van stereotypen, buig dit dan om door te denken in termen van individueel gedrag op dat moment. Dus in plaats van: ‘Marijke is een bot type’, denk je: ‘Marijke moet nog beter leren constructieve feedback te geven’. Heb je vaste ideeën van wat wel of juist niet bij je past, vorm die dan om naar gedachten over wat je graag wilt leren en wat je interessant vindt. Dus in plaats van: ‘Ik ben geen muzikaal type, dus een muziekinstrument leren bespelen heeft geen zin’, denk je: ‘Ik vind de dwarsfluit zo’n mooi instrument, ik ga eens proberen om die te leren bespelen en wie weet waar ik dan uit kom’.

Let eens op welke feedback je geeft

Je bewust zijn van je gedachten en deze actief veranderen, maakt het ook mogelijk om je feedback aan anderen bewust te kiezen. Als je positieve feedback geeft, zeg dan iets over de aanpak en het gedrag en niet over de persoon. Als je feedback geeft omdat iets niet goed is, kom dan met procesgerichte feedback in plaats van persoonsgerichte feedback. Vraag aan je zoon of dochter die met een goed rapport thuiskomt eens welk vak hij of zij het meest interessant vond of hoe hij/zij dat mooie resultaat voor elkaar heeft gekregen. Leg in je feedback een link tussen inspanning en resultaat. En richt je feedback op het gedrag van iemand in plaats van op de persoonlijkheid, de talenten, het geslacht of het ras van die persoon.

Leg de groeimindset uit

Probeer eens aan iemand die nog niets van mindsets weet, uit te leggen wat een statische mindset en wat een groeimindset is. Vertel wat het belang is van een groeimindset en waarom een groeimindset samengaat met beter leren, beter presteren met meer plezier. De achtergrond van deze suggestie is dat je, als je in een rol van uitlegger zit, vaak zelf veel leert. Als je immers iets aan iemand anders moet uitleggen, merk je ook hoe goed je het zelf al begrijpt – en dat helpt je om diepgaander na te denken over mindsets. Bovendien word je je bewuster van wat je zelf gelooft over de ontwikkelbaarheid van mensen.

Reflecteren op je mindset

Wil je meer lezen? Dan is dit boekje Hersenvitaminen geschikt. Het is een laagdrempelig boekje dat je in 1,5 uur kan helpen om op concrete ideeën te komen hoe je je eigen mindset en die van anderen verder kunt ontwikkelen.

Trainingen progressiegericht werken