Het frisse start-effect

Het frisse start-effect betekent dat mensen vooral veranderingsbereid zijn wanneer ze het gevoel hebben dat ze een frisse start kunnen maken. In haar boek How to change legt Katy Milkman uit hoe dit werkt.

Episodes

Mensen ervaren tijd niet zozeer als een continuüm, maar denken over hun leven in termen van episodes. Ze creëren verhalen rondom markante momenten in hun leven. Ze denken als het ware in hoofdstukken. Het hoofdstuk van je vroege jeugd, het hoofdstuk van dat je naar de middelbare school ging, het hoofdstuk dat je ging studeren en werken, een partner vond, kinderen kreeg, je dertigste verjaardag, de jaarwisseling, het nieuwe milleneum… De start van een nieuw hoofdstuk geeft mensen het idee dat er een nieuw blanco velletje beschreven gaat worden.

Shift

De nieuwe hoofdstukken zijn de momenten waarop we het labeltje waarmee we onszelf beschrijven veranderen. Wanneer we ons labeltje veranderen, veranderen wij zelf mee. Ons nieuwe label beschrijft ons niet alleen maar verandert ons actief, omdat we geneigd zijn ons gedrag in lijn te brengen met hoe we onszelf labelen. Hoe groter de knip tussen vroeger en nu, hoe meer we geneigd zijn om grote veranderingen door te voeren. Zo zijn de veranderingen die we doorvoeren groter rondom de jaarwisseling dan op maandagochtenden, ook al is het frisse start effect ook te zien op maandagen, verjaardagen, nieuw semester etc. Maar liefst 20% van de goede voornemens rondom de jaarwisseling zijn succesvol om die verandering daadwerkelijk door te voeren.

Falen

Wanneer we een nieuwe start ervaren kunnen we ons falen in het verleden zien als het falen van iemand anders. Dat was de ‘oude ik’. Nu ben ik de ‘nieuwe ik’. En die nieuwe ik zal wel slagen. Er komt een nieuw optimisme om de hoek kijken wanneer mensen denken in termen van ‘dit is een nieuwe episode en ik ben een nieuwe ik’.

Van beter naar slechter

Maar een frisse start heeft niet altijd een positief effect. In bepaalde situaties kan een frisse start juist leiden tot slechtere prestaties. Re-sets helpen slechte presteerders om beter te gaan presteren, maar ze zijn juist vaak schadelijk voor presteerders die al goed aan het presteren waren. Als je lekker gaat kan een re-set leiden tot achteruitgang. Denk maar aan de situatie dat je lekker bezig bent met sporten of afvallen en dan wordt het vakantie en laat je alles los, en pak je het ook niet meer op na je vakantie.

Frisse start

Een frisse start kan je helpen om positieve verandering in gang te zetten, maar wanneer je al goed bezig bent en al een goed werkende routine hebt opgebouwd kan een frisse start juist werken als een onwelkome interruptie. Het lijkt er dus op dat goede voornemens voor 2024 zich het beste kunnen richten op gebieden in je leven waar je verdere verbetering in wil bereiken. Een gezonde gewoonte die je wilt ontwikkelen, een nieuwe hobby die je wilt ontplooien, een verbetering in je werk of in de manier waarop je werkt die je wilt doorvoeren. Implementatie-intenties kunnen je vervolgens helpen om het ‘echt te gaan doen’.