Gedistantieerde zelfreflectie. Dit is een zware tijd voor veel mensen. Velen hebben zorgen om zichzelf, zorgen om anderen en hebben te maken met ingewikkelde sociale situaties. Om progressie te kunnen boeken is wijs redeneren en wijs handelen nodig. Een manier om jezelf te helpen wijzer te redeneren en handelen is door gebruik te maken van gedistantieerde zelfreflectie.

Zelfreflectie

Stel dat je je zorgen maakt om een familielid, omdat die werkeloos is geworden door de Corona-maatregelen. Normaliter zal je wellicht over deze situatie denken in de ‘ik-vorm’. Bijvoorbeeld: ‘Ik maak me zo’n zorgen over mijn familielid, ik loop met een knoop in mijn maag rond en ik slaap er slecht van. Ik denk er de hele dag aan…Waarom voel ik me zo…?’

Gedistantieerde zelfreflectie

Bij gedistantieerde zelfreflectie refereer je aan jezelf in de derde persoon. Als je over deze situatie denkt in de derde persoon, zijn je gedachten zo (stel je naam is Johanna): ‘Johanna maakt zich zorgen om haar familielid, ze loopt met een knoop in haar maag rond en ze slaapt er slecht van. Ze denkt er de hele dag aan…Waarom voelt zij zich zo?’

Innerlijke dialoog

Vervolgens kun je een innerlijke dialoog voeren vanuit dat derde persoonsperspectief. Dus niet ‘Wat kan ik nou toch doen om me beter te voelen?’ maar ‘Wat zou Johanna nu het beste kunnen doen zodat het beter met haar gaat?’

Toekomst observatie

Een aanvullende manier om de gedistantieerde zelfreflectie vorm te geven is te denken over de toekomst vanuit een observatorperspectief. Johanna zou kunnen reflecteren op haar toekomst vanuit een observatorperspectief:

  • Hoe zou de toekomst van Johanna ten aanzien van haar zorgen om haar familielid eruit kunnen zien? Op welke verschillende manieren zou de toekomst voor Johanna zich kunnen ontwikkelen?
  • Stel het is een paar maanden later en Johanna is tevreden over hoe zij is omgegaan met haar huidige zorgen, waar is ze dan met name tevreden over? Wat heeft ze dan gedaan dat werkte?

Zelfgedistantieerd dagboek

Een veelbelovende manier om die gedistantieerde zelfreflectie vorm te geven is via een dagboek. In dat dagboek reflecteer je dan op gebeurtenissen en problemen die je zwaar vindt en gebruik je de hij/zij-vorm om over jezelf te schrijven. Onderzoek van Grossmann et al laat zien dat deze manier van een dagboek bijhouden helpt om in het dagelijks leven spontane zelfdistantiering toe te passen op moeilijke momenten. En dat helpt weer om wijzer te gaan handelen.

Wijzer handelen

Het blijkt dat mensen wijzer gaan redeneren wanneer ze dit soort zelfdistantie-technieken gebruiken en dat ze meer mogelijkheden gaan zien om met hun huidige problemen om te gaan. Ze gaan zich realiseren dat de toekomst zich op allerlei manieren kan ontvouwen en dat er altijd sprake zal blijven van veranderingen. Vanuit de gedachten die de gedistantieerde zelfreflectie oplevert kunnen mensen een kleine volgende stap voorwaarts bedenken, die ze kan helpen om vandaag net wat beter om te kunnen gaan met de problemen die ze hebben.

Drie technieken

In de onderstaande figuur staan drie technieken samengevat die je kunnen helpen om op moeilijke momenten wijs te redeneren:

Wisdom in a complex world