Steffens et al (2020) stellen op basis van hun onderzoek dat hoe meer interesse mensen hebben in leiderschapstheorieën, hoe narcistischer ze zijn en zelfs misschien wel hoe narcistischer ze worden. Ze hebben het over de narcistische aantrekkingskracht van leiderschapstheorieën.

Leiderschapstheorieën

Leiderschap is een van de meest onderzochte onderwerpen die er zijn. Leiderschap wordt gezien als cruciaal voor het succes van organisaties en samenlevingen. De theorieën zijn veelal leider-centric, dat wil zeggen dat ze focussen op de kenmerken, acties en kwaliteiten van de leider als de primaire determinanten van groepssucces. De 11 leiderschapstheorieën die de onderzoekers meenamen in hun studie waren a) authentiek leiderschap b) trait leiderschap c) charismatisch leiderschap d) directief leiderschap e) identiteitsleiderschap f) LMX-leiderschap g) passive by-exception leiderschap h) dienend leiderschap i) gedeeld leiderschap j) verticaal leiderschap.

Narcisme

Narcisme is een set van persoonlijkheidskenmerken gekenmerkt door een opgeblazen idee van jezelf en is geassocieerd met arrogantie, privilege, overmoedigheid, zelfingenomenheid en een overmatige behoefte om bewonderd te worden. Narcisme in leiders is geassocieerd met allerlei negatieve uitkomsten in organisaties, zoals minder betrokkenheid van medewerkers, meer problemen op het werk, grote fluctuaties in prestaties van de organisatie, fraude en excessief hoge salarissen voor de topleider.

Oorzaak of gevolg?

De onderzoekers vroegen zich af of leiderschapstheorieën wellicht narcisme cultiveren. Narcisme is immers niet alleen een persoonlijkheidskenmerk maar ook een gevolg van hoe de leider interacteert met zijn omgeving en de ervaringen die hij opdoet in zijn sociale context. Wanneer die omgeving nadruk legt op leiderschapstheorieën zou dit de leidinggevende dan narcistischer kunnen maken?

Onderschrijven van leiderschapstheorieën

Uit het onderzoek bleek dat narcisme een significante voorspeller is van het onderschrijven van leiderschapstheorieën. Leidinggevenden die leiderschapstheorieën waarin de leider als persoon centraal staat sterk onderschrijven bleken het meest narcistisch te zijn. Dat waren dus vooral theorieën zoals directief leiderschap en trait leiderschap. Maar ook bij leidinggevenden die leiderschapstheorieën zoals authentiek leiderschap en dienend leiderschap onderschreven bleek narcisme een voorspellende factor te zijn voor het onderschrijven van leiderschapstheorieën (zij het in veel mindere mate).

Leren over leiderschapstheorieën

Hoe narcistischer mensen zijn hoe meer geïnteresseerd ze bleken te zijn om te leren over leiderschapstheorieën in het algemeen. Er was wel weer een verschil in de soort leiderschapstheorie die de leider interessant vond om meer over te leren. Ook hier bleek namelijk dat de correlatie het laagst was bij leiders die theorieën zoals dienend leiderschap en participatief leiderschap onderschreven in vergelijking tot leiders die theorieën zoals directief leiderschap en trait leiderschap onderschreven.

Individu

Toekomstige theorieën zouden wellicht veel meer moeten gaan over de interacties tussen leiders en anderen en over de sociale context waarin zowel leiders als anderen functioneren. De focus op de leider als individu zou wel eens kunnen bijdragen aan een toename in narcisme in leiders, die wellicht vanuit zichzelf ook al licht narcistische neigingen hadden en daarom juist interesse hadden om leidinggevende te worden. Zelfs bij bijvoorbeeld authentiek leiderschap zou het cynisch genoeg zo kunnen zijn dat de leider die authentiek leiderschap aanhangt dat doet met een narcistische grondtoon: hij voelt zich boven anderen staan omdat hij zo buitengewoon authentiek is.

Wat denk jij?