Contrasteren zonder sorry

Contrasteren zonder sorry te zeggen kan een effectieve manier zijn om veiligheid in een moeilijk gesprek te herwinnen en creëren. Het is een techniek die helpt wanneer je gesprekspartner je goede bedoelingen niet ziet en je verdenkt van slechte intenties of disrespect. In het boek Crucial Conversations wordt deze techniek toegelicht.

Veiligheid

Gesprekken die makkelijk en gemoedelijk verlopen kunnen opeens veranderen in zogenaamde cruciale gesprekken. Er wordt een gevoelig punt naar voren gebracht, iemand voelt zich opeens aangevallen of iemand zegt iets waar je het totaal mee oneens bent over een onderwerp dat je erg belangrijk vindt. Op dat soort momenten heb je de vaardigheid nodig om het gesprek in goede banen te leiden terwijl de adrenaline in je brein het juist erg moeilijk maakt om rustig en wijs te reageren. Je gesprekspartner en jij voelen zich razendsnel niet meer veilig in het gesprek.

Stemmen

Je bent bijvoorbeeld aan het praten over de verkiezingen en je gesprekspartner zegt opeens dat hij niet gaat stemmen omdat het allemaal toch geen zin heeft en politici niet te vertrouwen zijn. Jij vindt het juist erg belangrijk dat mensen hun stemrecht gebruiken omdat stemmen de basis is van een democratische samenleving en het behoud ervan. Je gesprekspartner hoort in wat je zegt dat je je hem een slechte burger vindt en schiet in de verdediging. Vanuit die emotionele positie is de kans dat hij nog naar je wil luisteren erg afgenomen.

Slechte bedoelingen

In dergelijke situaties is het maar al te voor de hand liggend om elkaar slechte bedoelingen toe te dichten. En wanneer je ervan uit gaat dat de ander je kwaad wil doen wordt het voeren van een constructief en eerlijk gesprek helemaal erg moeilijk. Wanneer je merkt dat je gesprekspartner in de aanval of de verdediging gaat en dingen zegt die je de informatie geven dat hij je verdenkt van slechte bedoelingen kun je de neiging krijgen om je te verontschuldigen.

Sorry

Sorry dat ik je het gevoel geef dat je een slechte burger bent. Zo zou je verontschuldiging dan kunnen klinken. Maar die verontschuldiging is eigenlijk niet eerlijk en doet geen recht aan wat je daadwerkelijk probeerde te zeggen. Je boodschap was immers helemaal niet dat je de ander een slechte burger vindt. En dat je gesprekspartner het wel zo opvat zegt voornamelijk iets over zijn eigen gedachtenspinsels. Dus sorry zeggen helpt misschien wel om weer verder te kunnen met het gesprek, maar je hebt je eigenlijk verontschuldigd voor iets wat je niet hebt bedoeld noch hebt gezegd.

Contrasteren

In plaats van sorry te zeggen kun je gebruik maken van contrasteren. Contrasteren bestaat uit twee componenten:

1. een niet-statement: met deze component adresseer je de zorgen van de ander dat je hem niet respecteert, vertrouwt of dat je slechte bedoelingen hebt.
2. een wel-statement: met deze component benadruk je je respect, vertrouwen en/of goede bedoelingen.

In het gesprek over het benutten van je stemrecht zeg je bijvoorbeeld: ‘Het laatste dat ik wil is je de indruk geven dat ik zou vinden dat je geen goede burger zou zijn (niet-statement). Ik heb juist heel veel respect voor al het vrijwilligerswerk dat jij bijvoorbeeld doet (wel-statement).’

Veiligheid

Contrasteren zonder sorry te zeggen herstelt de veiligheid in het gesprek voor jullie allebei. Jij bent trouw aan jezelf gebleven door je niet te verontschuldigen voor iets dat je niet hebt bedoeld of gezegd. Je gesprekspartner merkt dat je hem niet aanvalt, respecteert en dat je goede bedoelingen hebt. Nu is het beter mogelijk om jullie beider meningen naar voren te brengen en naar elkaar te luisteren.