Alternatieve nuttigheidsvragen kunnen van pas komen wanneer je wilt variëren in je vraagstelling. Laatst vroeg een deelnemer aan de training progressiegericht leidinggeven ons of het woord zinvol een goed alternatief was om te gebruiken in de nuttigheidsvraag.

Nuttigheidsvraag

De nuttigheidsvraag is de vraag naar het gewenste nut van een gesprek, overleg of sessie. Er zijn inhoudsgerichte en opbrengstgerichte nuttigheidsvragen. De inhoudsgerichte nuttigheidsvraag (hoe kunnen we dit gesprek zo nuttig mogelijk maken voor je?) nodigt de gesprekspartner uit om het onderwerp dat nuttig voor hem is om te bespreken onder woorden te brengen. De opbrengstgerichte nuttigheidsvraag (waaraan zou je na afloop merken dat dit gesprek nuttig voor je is geweest?) nodigt de gesprekspartner uit om de gewenste opbrengst na afloop van het gesprek onder woorden te brengen.

Wennen

Veel deelnemers aan onze trainingen ervaren de nuttigheidsvraag bij aanvang als onwennig. Soms ervaren ze het stellen van de vraag als te direct. Soms struikelen ze over het woord ‘nuttig’. Tegelijkertijd merken ze dat wanneer ze een minder doelgerichte vraag stellen (hoe gaat het ermee? waar wil je het over hebben?) hun gesprekken negatief worden, lang duren, en weinig opleveren. Wanneer ze gaan experimenteren met de nuttigheidsvraag zeggen ze vaak wat deze deelnemer aan de training progressiegericht leidinggeven zei: ‘Ik vergeet hem nu nooit meer, want het komt de helderheid van mijn gesprekken enorm ten goede.’

Zinvol

Deze deelnemer stelde vervolgens de vraag: ‘Is het woord ‘zinvol’ een goed alternatief voor nuttig? Dus heeft de vraag ‘Hoe kunnen we dit gesprek zo zinvol mogelijk maken?’ wat jullie betreft hetzelfde effect als wanneer je het woord zinvol met het woord nuttig vervangt? Wat ons betreft is ‘zinvol’ inderdaad een prima alternatief voor het woord ‘nuttig’.

Alternatieven

Nuttigheid verwijst immers naar iets wat constructief, beter, bruikbaar is. Synoniemen voor ‘van nut zijnde’ zijn bijvoorbeeld: bevorderlijk, doelmatig, doeltreffend, bruikbaar, batig. Zinvol verwijst ook naar bruikbaarheid, naar wat voordeel met zich meebrengt. Daarmee is de nuttigheidsvraag met het woord ‘zinvol’ net zo effectief als wanneer je het woord ‘nuttig’ gebruikt. En als je noch het woord nuttig, noch het woord zinvol wilt gebruiken kun je de geliefde formulering ‘Hoe kunnen we de tijd zo goed mogelijk besteden?’ als alternatief inzetten.